Thành Cổ Châu Sa: Di tích độc đáo, dấu ấn lịch sử vương quốc Champa
Thành cổ Châu Sa (hay thành Hời), di sản văn hóa độc đáo ở Quảng Ngãi, là tòa thành Chăm Pa duy nhất còn sót lại ở miền Trung Việt Nam, lưu giữ dấu ấn lịch sử của vương quốc Chăm Pa xưa. Hãy cùng khám phá điểm tham quan này qua bài viết dưới đây!
Thành cổ Châu Sa: Tòa thành đất duy nhất còn sót lại của người Chăm.
Xây dựng bởi người Chăm Pa vào thế kỷ thứ 9 để bảo vệ phía nam kinh đô Trà Kiệu, thành cổ Châu Sa đã trải qua thăng trầm lịch sử và tồn tại hàng nghìn năm. Dấu tích của thành cổ này, dù ít ỏi, vẫn là minh chứng cho một thời kỳ huy hoàng đã qua.
Thành cổ còn dấu tích nền tòa thành.
1.1 Lịch sử hình thành của Thành Cổ Châu Sa
Thành Cổ Châu Sa, theo bia ký, được xây dựng vào năm 903. Trước đó, vào khoảng năm 854, Sri Indravarman II kế vị vua Java Vikrantavarman III, vị vua cuối cùng của triều đại thứ 5 vương quốc Chăm Pa.
Vị vua mới của Chăm Pa đã di dời kinh đô từ Panduranga (nay là Ninh Thuận) đến châu Amaravati (nay là Quảng Ngãi) và lập nên vương triều Indrapura (Chiêm Thành). Để bảo vệ đế chế, người Chăm đã xây dựng thành Châu Sa ở phía Nam Indrapura, một công trình phòng thủ kiên cố nhằm ngăn chặn các cuộc nổi dậy và xâm lược từ các tiểu quốc khác.
Thành Châu Sa, thủ phủ của vương quốc Chăm Pa thịnh vượng, từng là trung tâm kinh tế, văn hóa và chính trị sôi động. Nơi đây là điểm giao thương nhộn nhịp giữa Chăm Pa và các quốc gia lân cận trong giai đoạn cuối thế kỷ 9 và đầu thế kỷ 10.
Thành Cổ Châu Sa, từng là biểu tượng của vương quốc Chăm Pa, đã trải qua nhiều biến động lịch sử sau khi vương quốc này suy yếu, trở thành chứng nhân cho những thăng trầm của đất nước.
Năm 1471, khi vua Lê Thánh Tông mở rộng lãnh thổ về phương Nam, thành Châu Sa trở thành đồn binh trọng yếu, giữ vai trò này cho đến khi thành Quảng Ngãi được xây dựng vào năm 1807.
Năm 1924, kiến trúc sư người Pháp Henry Parmentier khám phá ra di chỉ văn hóa của thành cổ này. Sau đó, ông mang những hiện vật tìm thấy về trưng bày tại Bảo tàng Điêu khắc Chăm Pa ở Đà Nẵng.
Trước năm 1975, thành Châu Sa là một đồn binh của chính quyền Sài Gòn, được đặt tên là đồn Sơn Thành.
Sau năm 1975, Thành Cổ Châu Sa trở thành nơi cư trú và hoạt động sản xuất nông nghiệp của người dân địa phương.
Tòa thành cổ Châu Sa, được Parmentier phát hiện năm 1924, đã được công nhận là di tích quốc gia vào năm 1994, sau 70 năm lịch sử.
Năm 1998, việc tìm thấy các tiểu phẩm Phật giáo tại núi Chồi, xã Tịnh Châu, đã minh chứng cho vai trò trung tâm tôn giáo của Châu Sa trong vương quốc Chiêm Thành.
Lối đi xuyên tường thành.
1.2 Vị trí Thành Cổ Châu Sa
Thành cổ Châu Sa nằm cách trung tâm Quảng Ngãi 7km về phía Đông Bắc, thuộc xã Tịnh Châu, huyện Sơn Tịnh. Du khách có thể di chuyển theo quốc lộ 1A và đi thêm 5km từ Sơn Mỹ để đến đây. Nơi đây được bao bọc bởi sông Trà Khúc (phía nam), sông Hàm Giang (phía bắc), cánh đồng Dinh (phía đông) và núi Bàn Cờ (phía tây).
**Cảnh quan thành phố từ trên cao**
Kiến trúc độc đáo Thành Cổ Châu Sa
Thành cổ Châu Sa, một kỳ quan kiến trúc bằng đất, là minh chứng hùng hồn cho tài năng xây dựng của người Chăm. Nơi đây được chia thành hai lớp thành, thành nội và thành ngoại, mỗi lớp đều ẩn chứa những nét độc đáo riêng biệt, thể hiện rõ vai trò lịch sử của nó trong sự phát triển của vương quốc Chăm Pa.
2.1 Thành nội
Vòng thành nội của Thành Cổ Châu Sa gần như hình vuông, rộng khoảng 580m x 540m. Tường thành cao từ 4 – 6m, chân thành rộng 20 – 25m và mặt thành rộng 5 – 8m. Xung quanh là hào nước rộng 20 – 25m, tạo nên hệ thống phòng thủ vững chắc.
Thành nội có năm cửa, mỗi cửa hướng về một trong các hướng Đông, Tây, Nam, Bắc và Tây Nam. Được xây bằng gạch và có vọng lâu, thành có năm cửa, mỗi cửa hướng về một trong các hướng Đông, Tây, Nam, Bắc và Tây Nam. Được xây bằng gạch và có vọng lâu, nổi bật là cửa Nam. Cửa này được đào đắp, gia cố cẩn thận, trở thành cửa chính của thành với vị trí chiến lược đặc biệt.
Thành Châu Sa có hai gọng thành hình càng cua, nối thành nội với sông Trà Khúc – dòng sông lớn nhất của tỉnh Quảng Ngãi.
Tường thành, hào sâu nhìn từ trên cao.
2.2 Thành ngoại
Vòng thành ngoại Thành Cổ Châu Sa được xây dựng một cách độc đáo, tận dụng địa hình tự nhiên của vùng. Các đồi núi thấp, sông con, rạch nước và ao đầm được kết hợp khéo léo, tạo thành một hệ thống phòng thủ vững chắc, bảo vệ thành khỏi các mối nguy hiểm từ bên ngoài. Tuy nhiên, hiện nay một số đoạn hào đã bị lấp để phục vụ nhu cầu đi lại và canh tác.<img alt="Một đoạn di tích hào thành” width=”800″ height=”600″ class=”wp-image size-full” src=”https://haiautravel.com/wp-content/uploads/2024/11/5-kham-pha-thanh-co-chau-sa-di-tich-thanh-champa-duy-nhat-con-sot-lai.jpg” />Một đoạn di tích hào thành
Thành ngoại được bao bọc bởi ba bờ thành hướng Tây, Đông và Bắc. Hai bờ thành Tây và Đông vững chắc, kiên cố, trong khi phía Bắc dựa vào địa hình núi non. Phía Nam mở ra sông Trà Khúc, không có bờ thành bảo vệ.
Vòng tường thành được tạo nên bởi hai gọng thành đối xứng nằm giữa vòng thành nội và ngoại về phía Nam. Gọng thành phía Tây, dài khoảng 700 mét, bắt đầu từ góc Tây Nam của thành nội, trong khi gọng thành phía Đông, dài khoảng 500 mét, bắt đầu từ góc Đông Nam của thành nội. Cấu trúc đối xứng độc đáo này góp phần tạo nên vẻ ấn tượng cho vòng tường thành.
Tường thành hoang vu, cỏ dại um tùm.
Khám phá những trải nghiệm hấp dẫn ở Thành Cổ Châu Sa.
3.1 Khám phá các di tích kiến trúc và cổ vật
Thành Châu Sa, một tòa thành đất với hai vòng thành nội và ngoại, từng sừng sững trên địa phận các xã Tịnh Châu, Tịnh An, Tịnh Thiện và Tịnh Khê. Nơi đây hiện chỉ còn dấu tích của khoảng 3km thành và một số di chỉ khảo cổ, gợi nhắc về một quá khứ huy hoàng.
Bia ghi thông tin thành.
Tại Gò Phố, những hiện vật gốm cổ và tháp cổ cùng với các di vật Bà La Môn chứng minh đây từng là điểm hành hương quan trọng. Ngoại thành Châu Sa, người ta tìm thấy những “cút” – những thẻ bài được đeo trên người, gợi mở về cuộc sống xưa. Bên trong thành nội, những tiểu phẩm Phật giáo được làm từ đất nung đẹp mắt tô điểm thêm cho bức tranh văn hóa đa dạng nơi đây.<img alt="Bệ thờ ở thành Châu Sa” width=”800″ height=”600″ class=”wp-image size-full” src=”https://haiautravel.com/wp-content/uploads/2024/11/8-kham-pha-thanh-co-chau-sa-di-tich-thanh-champa-duy-nhat-con-sot-lai.jpg” />Bệ thờ ở thành Châu Sa
Phật phẩm cổ khai quật ở Châu Sa.
3.2 Trải nghiệm không gian yên bình tại thành cổ
Bước vào thành cổ, bạn như lạc vào thế giới cổ tích. Nơi đây, không gian xanh mát yên bình với những lũy tre xanh mướt, những cánh đồng lúa trải dài, những đồi cỏ bát ngát, những vườn cây tươi tốt… và cuộc sống yên bình của người dân vùng thôn quê sẽ khiến bạn cảm thấy thư giãn và an nhiên. Không khí trong lành suốt cả năm với gió từ nương thổi vào mát rượi sẽ là liều thuốc tinh thần tuyệt vời cho tâm hồn bạn.
Nơi thanh bình này từng là hào nước rộng 20-25m, nối với sông Trà Khúc, phục vụ giao thông và chiến đấu.
Con đường làng uốn quanh tường thành cổ.
Kinh nghiệm và lưu ý khi tham quan Thành Cổ Châu Sa
Để chuyến tham quan Thành Cổ Châu Sa của bạn thêm trọn vẹn, Hải Âu Travel lưu ý bạn một số điều sau:
Bạn có thể ghé thăm Thành Cổ Châu Sa bất cứ lúc nào trong năm. Tuy nhiên, để tránh thời tiết khắc nghiệt, thời điểm lý tưởng nhất là từ tháng 4 đến tháng 8, khi thời tiết dễ chịu hơn.
Chuẩn bị đầy đủ nước uống, kem chống nắng, nón mũ và giày cho chuyến tham quan. Đừng quên mang theo áo mưa hoặc ô để phòng trường hợp thời tiết thay đổi bất ngờ.
Chuẩn bị đầy đủ thức ăn và nước uống để giữ sức khỏe suốt chuyến đi.
Hướng dẫn viên sẽ đồng hành cùng bạn, chia sẻ kiến thức về lịch sử và kiến trúc của Thành Cổ Châu Sa, mang đến những thông tin thú vị và giúp bạn trải nghiệm trọn vẹn chuyến tham quan.
Hãy giữ gìn và tôn trọng các di tích lịch sử. Không được làm hỏng hoặc lấy đi bất kỳ vật phẩm nào.
Hãy bảo quản tài sản cá nhân cẩn thận. Nếu phát hiện bất kỳ vấn đề an ninh nào, hãy báo ngay cho cơ quan chức năng hoặc quản lý khu vực để được hỗ trợ.
Khám phá Thành Cổ Châu Sa là hành trình đưa bạn ngược dòng thời gian, chiêm ngưỡng di sản lịch sử của vương quốc Chăm Pa. Hải Âu Travel hy vọng những thông tin chia sẻ sẽ giúp bạn hiểu thêm về thành cổ, mang đến một trải nghiệm thú vị và đầy ấn tượng.
Nguồn: Tổng hợp
