Chùa Dâu Bắc Ninh, với tuổi đời gần 2.000 năm, là trung tâm Phật giáo cổ của Việt Nam và là nơi khởi nguồn tín ngưỡng thờ Tứ pháp.
Cổ vật 2.000 năm tuổi ở Bắc Ninh
Địa chỉ: Thanh Khương, Thuận Thành, Bắc Ninh
Nằm ở vùng Dâu, thành Luy Lâu, Chùa Dâu được xây dựng vào năm 187 và hoàn thành vào năm 226. Được ghi nhận là trung tâm Phật giáo đầu tiên của Việt Nam, nơi đây cũng là cái nôi của tín ngưỡng thờ Tứ Pháp, kết hợp độc đáo giữa Phật giáo Ấn Độ và tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Tứ Pháp, tượng trưng cho mây, gió, sấm, chớp, là bốn vị nữ thần được thờ phụng tại chùa.
Nằm trong hệ thống Tứ Pháp, chùa Dâu được tôn vinh là “chùa Cả” và là danh lam bậc nhất xứ Kinh Bắc, được công nhận là di tích quốc gia đặc biệt. Nơi đây thờ Thần Mây (Pháp Vân), là một trong Tứ Pháp gồm: Thần Mưa (Pháp Vũ), Thần Sấm (Pháp Lôi) và các lực lượng thiên nhiên của cư dân nông nghiệp trồng lúa nước. Bên cạnh đó, chùa Dâu còn thờ Đức Thạnh Quang – biểu tượng của thần Shiva trong Ấn Độ giáo, góp phần tạo nên sự đa dạng về tín ngưỡng của ngôi chùa.
Chùa Dâu: Phật giáo Việt Nam khởi nguồn.
Gian giữa thờ Cửu Long, hai bên hành lang đặt tượng các vị Diêm Vương, Tam Châu Thái Tử và Mạc Đĩnh Chi.
Tháp Hòa Phong uy nghi hiện ra từ sân chùa.
2. Hướng dẫn di chuyển đến chùa Dâu
Cách Hà Nội khoảng 30km, Chùa Dâu dễ dàng di chuyển bằng xe máy hoặc ô tô. Bạn có thể đi theo quốc lộ 5, rẽ vào quốc lộ 182 tại Phú Thị và chạy thêm 12km nữa là tới.
Lịch sử hình thành chùa Dâu
Là ngôi chùa Phật giáo cổ nhất Việt Nam, chùa Dâu (hay chùa Pháp Vân, chùa Cổ Châu) được xây dựng từ thế kỷ thứ 2 dưới thời Sĩ Nhiếp, minh chứng cho sự giao lưu Phật giáo từ Ấn Độ và Trung Quốc. Bia đá và sách sử đều xác nhận vị thế đặc biệt này của chùa.
Đầu công nguyên, các tăng sĩ Ấn Độ mang đạo Phật đến Luy Lâu, xây dựng chùa tháp gần thành quách, đền đài, cung điện, trung tâm thị trấn sầm uất. Chùa Dâu, nằm trong lòng trung tâm Phật giáo Luy Lâu, trở thành nơi thờ Phật và Tứ Pháp, cũng là nơi phát triển thiền phái Tì-ni-đa-lưu-chi, thiền phái đầu tiên của Phật giáo Việt Nam.
8 tháp gạch Vườn Tháp là mộ các vị sư từng tu tại chùa thời Lê – Nguyễn.
4. Những nét đặc sắc của chùa Dâu
4.1 Kiến trúc chùa Dâu
Chùa Dâu, với kiến trúc độc đáo “Nội công ngoại quốc”, gồm ba tòa nhà: tiền đường, thiêu hương và thượng điện, tạo thành hình chữ “công” uy nghi. Bốn bức tường bao quanh, mang hình chữ “quốc” tráng lệ, càng tô điểm thêm vẻ đẹp cổ kính của ngôi chùa. Bước vào, du khách sẽ ấn tượng với bố cục kiến trúc tăng dần theo từng bậc cao, từ tiền đường đến thiêu hương và thượng điện, tạo nên một không gian linh thiêng, trầm mặc.
Chùa Dâu hiện nay gồm nhiều hạng mục, trong đó Tiền đường là công trình nổi bật với 7 gian rộng, 2 chái, mang phong cách kiến trúc thời nhà Nguyễn. Niên đại trùng tu ghi trên mộc nhận (ngày 9-9 năm Khải Định 3 – tức 13/10/1918) và thượng lương (ngày 15-11 năm Khải Định 3 – tức 17/12/1918) cho thấy công trình được xây dựng lại trong vòng hơn 3 tháng. Ngoài hai pho tượng hộ pháp, Tiền đường còn trưng bày bát bộ kim cương sống động, tạo nên nét độc đáo cho kiến trúc chùa.
Tháp Hòa Phong, cao chín tầng, sừng sững giữa sân chùa Dâu, là một công trình độc đáo. Được xây bằng gạch, tháp có hình vuông chắc khỏe, tượng trưng cho ngọn núi vũ trụ. Bốn góc tháp trấn giữ bởi bốn tượng Thiên vương uy nghi, trên đỉnh treo một khánh đồng cổ.
Tháp được xây từ loại gạch cỡ lớn, nung thủ công, nay chỉ còn lại ba tầng sau khi sáu tầng trên bị mất. Mặc dù chỉ cao khoảng 17m, tháp vẫn vững chãi với mỗi cạnh vuông chân tháp dài 7m, tầng dưới có 4 cửa vòm. Bên trong tháp là một quả chuông đồng đúc năm 1793 và một chiếc khánh đúc năm 1817, là những minh chứng cho lịch sử lâu đời của công trình này.
Nằm sau sân chùa Dâu là hồ nước trong xanh, rộng rãi, thoáng mát. Bên cạnh là vườn tháp cổ, nơi yên nghỉ của các sư trụ trì đã viên tịch. Chùa Dâu được công nhận là Di tích Lịch sử – Văn hóa Quốc gia đặc biệt năm 2013.
Chùa kết hợp tinh hoa Phật giáo Ấn Độ và Trung Quốc.
Tượng La Hán uy nghi trong hành lang chùa Dâu.
Tháp Hòa Phong sừng sững chùa Dâu.
Bộ chuông đồng trong tháp đúc năm 1793 và 1817. (72 kí tự)
Tượng Thiên Vương trấn giữ 4 góc tháp. (Ảnh: @rodri_aranda)
Chùa lưu giữ gần 100 tượng thờ, nhiều tác phẩm là mẫu mực điêu khắc cổ Việt Nam.
4.2 Lễ hội chùa Dâu lâu đời nhất Việt Nam
Lễ hội chùa Dâu Bắc Ninh, một trong những lễ hội lâu đời nhất Việt Nam, thu hút đông đảo du khách mỗi năm. Diễn ra trong 12 làng, lễ hội được tổ chức vào ngày 17 tháng Giêng Âm lịch (sinh nhật Phật Mẫu Man Nương) và chính hội vào ngày 8 tháng 4 Âm lịch (sinh nhật Thích Ca Mâu Ni). Không khí lễ hội sôi động, thu hút người dân địa phương và du khách thập phương đến vui chơi, cầu mong mưa thuận gió hòa, cuộc sống an yên. Lễ hội chùa Dâu đã đi vào những câu ca dân gian, góp phần bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống độc đáo của vùng đất Kinh Bắc.
“Dù ai đi đâu về đâu
Hễ trông thấy tháp chùa Dâu thì về,
Dù ai buôn bán trăm nghề
Mồng tám tháng năm, về hội Dâu.
Lễ hội chùa thu hút nhiều du khách.
4.3 Những cái nhất của chùa Dâu
Chùa Dâu, ngôi chùa cổ kính gần 2000 năm tuổi, được mệnh danh là ngôi chùa cổ nhất Việt Nam. Nét kiến trúc sơ khai kết hợp tinh hoa Lý Trần tạo nên vẻ đẹp độc đáo, thu hút du khách thập phương. Dù trải qua nhiều thăng trầm, chùa vẫn giữ được nét tráng lệ, là điểm đến tâm linh thu hút du khách thập phương.
Nổi tiếng là ngôi chùa sở hữu nhiều pho tượng Phật cổ nhất Việt Nam, Chùa Dâu thu hút du khách bởi những tác phẩm điêu khắc tinh xảo, thể hiện trình độ nghệ thuật đỉnh cao của người xưa. Từ tượng 8 vị kim cương, tượng bà Dâu, tượng Hộ Pháp… đến những pho tượng Phật khác, mỗi tác phẩm đều mang một giá trị lịch sử và nghệ thuật vô cùng to lớn.
Lưu ý khi tham quan chùa Dâu
Chùa Dâu là nơi linh thiêng, để giữ gìn sự trang nghiêm, du khách nên mặc trang phục kín đáo, tránh màu sắc lòe loẹt.
Hãy dành thời gian để cảm nhận sự bình yên của chùa, chiêm ngưỡng vẻ đẹp thanh tịnh thay vì chỉ tập trung vào việc chụp ảnh.
Vui lòng tôn trọng không gian thiêng liêng của chùa, không tự ý đụng chạm hoặc lấy đồ vật.
Hãy giữ gìn cảnh quan chùa thanh tịnh, không dẫm đạp lên cây cối, hoa cỏ và vứt rác đúng nơi quy định.
Vui lòng xin phép ban quản lý chùa trước khi quay phim, chụp hình.
Chùa Dâu, điểm hành hương linh thiêng, đã trải qua bao thăng trầm lịch sử, vẫn là nơi thu hút du khách Phật tử khắp mọi miền đất nước. Trước khi hành hương, hãy tham khảo cẩm nang du lịch của Hải Âu Travel để có chuyến đi trọn vẹn, khám phá hết những giá trị văn hóa độc đáo của ngôi chùa cổ kính này.
Nguồn: Tổng hợp.
