Trang phục truyền thống Mông Cổ: Nét đẹp văn hóa và lịch sử thảo nguyên

Trang phục Mông Cổ truyền thống là minh chứng cho lối sống và tinh thần của người du mục trên thảo nguyên Bắc Á, thể hiện sự kết hợp tinh tế giữa thẩm mỹ và chức năng, ẩn chứa câu chuyện lịch sử và sự khéo léo trong từng đường kim mũi chỉ.

1. Đôi nét về trang phục Mông Cổ

Trang phục Mông Cổ là biểu tượng văn hóa thảo nguyên, phản ánh lối sống du mục và khả năng thích nghi với khí hậu khắc nghiệt. Sự ấm áp, bền bỉ và linh hoạt là những đặc điểm nổi bật của trang phục, phù hợp cho việc cưỡi ngựa và sinh hoạt trong lều tròn.

Trang phục Mông Cổ: Biểu tượng văn hóa thảo nguyên. (Ảnh: escapetomongolia)

Trong đời sống thường nhật tại các thành phố, người Mông Cổ thường ưa chuộng phong cách thời trang phương Tây hiện đại. Tuy nhiên, khi Tết truyền thống, lễ hội và các sự kiện đặc biệt đến, trang phục dân tộc với những kiểu dáng cách điệu lại được họ ưu ái lựa chọn, thể hiện nét đẹp văn hóa truyền thống.

Trang phục Mông Cổ lễ hội. (Ảnh: correctmongolia)

Trang phục truyền thống của người Mông Cổ thường đơn giản với chiếc áo choàng Deel và đôi giày cao cổ. Vào dịp Tết Tsagaan Sar, họ khoác lên mình những bộ trang phục rực rỡ với áo choàng Deel, thắt lưng và đồ trang trí đặc sắc, thêm phần lộng lẫy.

Trang phục truyền thống Mông Cổ (Ảnh: correctmongolia)

Trang phục Mông Cổ cần có những gì?

2.1 Các loại mũ truyền thống Mông Cổ

Mũ là biểu tượng đặc trưng của văn hóa Mông Cổ, phản ánh lối sống du mục độc đáo của người dân nơi đây. Với hơn 400 phong cách mũ khác nhau, mỗi loại đều mang hình dạng và mục đích riêng. Từ chất liệu đến màu sắc, mũ Mông Cổ thể hiện sự đa dạng, phản ánh độ tuổi, giới tính, mùa, cũng như dịp lễ hội hay nghi lễ quan trọng.

Mũ là phụ kiện không thể thiếu trong trang phục Mông Cổ. (Ảnh: escapetomongolia)

Hải Âu Travel tổng hợp một số loại mũ Mông Cổ phổ biến dưới đây:

Loovus (mũ chỉ)

Mũ Loovus, một biểu tượng văn hóa Mông Cổ, được chế tác từ da sói hoặc da cáo, là món đồ trang sức không thể thiếu trong các dịp trọng đại như Tết, lễ hội hay đám cưới. Không chỉ giữ ấm, Loovus còn mang ý nghĩa bảo vệ và tôn vinh người đội. Phần đỉnh nhọn và màu sắc rực rỡ như đỏ hoặc xanh thể hiện quyền uy và sức mạnh, trong khi các chi tiết trang trí bằng bạc và san hô góp phần tô điểm cho vẻ đẹp và giá trị của chiếc mũ.

Loovus: Tôn vinh người đội (Ảnh: Flickr)

Toortsog

Toortsog, một loại mũ truyền thống của người Mông Cổ, phổ biến trong mùa hè. Được tạo nên từ sáu mảnh vải khâu lại với nhau, toortsog mang thiết kế đơn giản nhưng tinh tế, với chất liệu nhẹ nhàng, thoáng mát, phù hợp với khí hậu nóng bức. Loại mũ này thường dành cho nam giới và các cô gái chưa lập gia đình, thể hiện nét đẹp văn hóa đặc trưng của người Mông Cổ. Sau khi kết hôn, phụ nữ sẽ không còn được phép đội loại mũ này.

Toortsog: Trang phục truyền thống Mông Cổ cho nam và nữ chưa lập gia đình. (Ảnh: mongoliabusiness)

Janjin Malgai

Janjin Malgai, chiếc mũ nón nhọn đặc trưng của người Mông Cổ, mang ý nghĩa sâu sắc về văn hóa và lịch sử. 32 mũi khâu tượng trưng cho sự thống nhất của 32 bộ lạc, màu đỏ hoặc xanh tượng trưng cho sự thịnh vượng và quyền uy. Các chi tiết bạc và san hô tô điểm thêm sự tinh tế và sang trọng. Trong quá khứ, Janjin Malgai là biểu tượng của sức mạnh và uy quyền của đế chế Mông Cổ, khiến kẻ thù phải khiếp sợ.

Boolt Tolgoin

Boolt Tolgoin là một loại mũ sang trọng dành cho phụ nữ, được chế tác từ bạc và điểm xuyết bằng đá quý hoặc bán quý. Món phụ kiện này thường được sử dụng trong các dịp lễ hội hoặc sự kiện quan trọng, thể hiện vẻ đẹp và vị thế xã hội của người phụ nữ. Ruy băng trang trí trên mũ thường được làm từ ngọc lam, tạo nên sự tinh tế và quý phái.

Shanaavch

Shanaavch là một loại mũ độc đáo, được tô điểm bởi những chiếc chuông bạc nhỏ, cài lên tóc người đội. Loại mũ này thường được sử dụng trong các nghi lễ tôn giáo hoặc lễ hội trọng đại. Chuông bạc không chỉ là vật trang trí, mà còn mang ý nghĩa thiêng liêng, giúp bảo vệ và xua đuổi tà ma.

Mũ Tây Tạng

Mũ Tây Tạng, với hình dáng hao hao mũ cao bồi, được chế tác từ lụa thượng hạng, toát lên vẻ sang trọng và tinh tế. Được trang trí tỉ mỉ, chiếc mũ này chỉ dành cho con gái hoặc đàn ông chưa vợ, thể hiện một nét văn hóa độc đáo của vùng đất Tây Tạng.

Mũ Ordos

Mũ Ordos, hay còn gọi là Fillet, là biểu tượng đặc trưng của người Mông Cổ. Được chế tác từ chất liệu cao cấp, mũ Ordos được tô điểm bởi hàng trăm san hô, chuỗi bạc, ngọc trai và vòng bạc. Nặng từ 1,5 đến 2 kg, một cặp fillet là minh chứng cho sự giàu có và đẳng cấp của chủ nhân.

Mũ Ordos: Biểu tượng của sự giàu có (China Daily).

2.2 Tạo hình tóc trong trang phục Mông Cổ

Mùa xuân rộn ràng trên thảo nguyên Bắc Á, mái tóc trở thành nét đẹp đặc trưng của trang phục Mông Cổ. Các cô gái trẻ thường tết nhiều bím tóc, điểm xuyết sợi chỉ đỏ rực rỡ, tạo nên phong cách độc đáo, đầy sức sống.

Nét duyên dáng của thiếu nữ Mông Cổ toát ra từ những bím tóc tết quanh trán, điểm xuyết bằng ruy băng đỏ, vừa mềm mại, vừa nổi bật.

Phong cách tóc của đàn ông Mông Cổ độc đáo, với kiểu cột mái bằng sợi dây phổ biến. Sự giàu có của mỗi gia đình được thể hiện qua những sợi dây luồn trong bím tóc, điểm xuyết bằng đá quý như ngọc lam, san hô hoặc trang sức bạc.

2.3 Deel – Áo dài truyền thống Mông Cổ

Deel, trang phục truyền thống của người Mông Cổ, là biểu tượng văn hóa đặc trưng của thảo nguyên Bắc Á. Áo dài, mỏng, Deel có tay áo dài, cổ áo cao và nút cài bên vai phải. Mỗi nhóm dân tộc Mông Cổ có kiểu Deel riêng, phân biệt bởi dáng cắt và màu sắc. Những chi tiết tinh tế này chỉ người Mông Cổ mới có thể nhận ra.

Deel, biểu tượng văn hóa thảo nguyên Bắc Á (Ảnh: correctmongolia)

Có ba loại Deel, mỗi loại được mặc cho mùa khác nhau.

Dan Deel được làm từ chất liệu nhẹ, sáng màu, mang đến cảm giác thoáng mát cho mùa xuân và hè. Chất liệu mềm mại này phù hợp với phụ nữ, giúp bạn tự tin và thoải mái trong những ngày nắng nóng.

Terleg Deel là phiên bản dày hơn của Dan Dell, được mặc bởi cả nam và nữ. Loại Deel này phổ biến vào mùa thu khi thời tiết trở nên mát mẻ hơn, mang lại sự ấm áp và thoải mái.

Deel mùa đông, với chất liệu dày dặn, lót da cừu hoặc nhiều lớp bông, giữ ấm hiệu quả cho người mặc trong thời tiết khắc nghiệt. Màu sắc chủ đạo là xám, nâu hoặc các màu tối, giúp hấp thụ nhiệt tốt hơn.

Deel được làm từ nhiều loại chất liệu, từ da động vật như cừu, cáo, sói đến vải như lụa, len, bông và thổ cẩm. Len Cashmere từ lông dê Kas, một chất liệu cao cấp giữ ấm gấp 8 lần len thường, được sử dụng để làm Deel cho mùa đông khắc nghiệt. Mỗi loại chất liệu mang đến những đặc điểm riêng, phù hợp với điều kiện thời tiết đa dạng của Mông Cổ.

Deel được làm từ nhiều loại chất liệu. (Ảnh: correctmongolia)

Deel hàng ngày thường mang màu sắc đơn giản như xám, nâu hoặc các gam màu tối. Tuy nhiên, dịp lễ là lúc Deel khoác lên mình những màu sắc tươi sáng như trắng, xanh lá cây hay lụa óng ánh với dải lụa tương phản dài. Không chỉ giữ ấm, những chiếc Deel này còn là biểu tượng của sự trang trọng và tôn vinh trong các sự kiện đặc biệt.

Deel là trang phục đa năng, phục vụ cả đời sống hàng ngày lẫn nghi lễ trong các dịp Tết, lễ hội và sự kiện quan trọng. Chiếc áo choàng này mang đến sự linh hoạt cho người cưỡi ngựa, đồng thời bảo vệ khỏi muỗi và côn trùng vào mùa hè. Khi đi du lịch, Deel có thể biến thành tấm chăn ấm áp vào ban đêm. Trong vùng Ordos, người dân thường mặc áo cánh dài bên ngoài Deel để tăng cường khả năng giữ ấm.

Mông Cổ: Muôn kiểu dáng Deel độc đáo. (50 ký tự)

Người Mông Cổ đang cách tân trang phục truyền thống để phù hợp với xu hướng hiện đại. Các mẫu áo choàng Nekhii Deel và Sawkhin Deel, được làm từ len Cashmere cao cấp, mang đến sự ấm áp và phong cách thời thượng, kết hợp truyền thống với nét hiện đại.

2.4 Đôi giày của người Mông Cổ

Giày truyền thống của người Mông Cổ, đặc biệt là những đôi bốt mũi nhọn, là biểu tượng đặc trưng trong trang phục của họ. Kiểu dáng độc đáo này không chỉ đẹp mắt mà còn mang nhiều lợi ích thiết thực. Mũi giày nhọn hếch lên giúp chân người lái ngựa giữ vững trên bàn đạp, tránh bị trượt, đảm bảo an toàn khi cưỡi ngựa.

Giày truyền thống Mông Cổ (Ảnh: iStock)

Những đôi bốt này dày, cứng và có thiết kế đặc biệt với hai bên giống hệt nhau, không dây buộc hay khóa kéo. Điều này khiến việc mang vào và gỡ ra trở nên nhanh chóng, tiện lợi, mặc dù cần một chút kinh nghiệm để đi vào chúng. Bất chấp sự cồng kềnh, những đôi bốt này vẫn phổ biến ở nông thôn bởi sự tiện dụng của chúng.

Bốt này dày, cứng, phù hợp với nhiều phong cách.

2.5 Phụ kiện truyền thống khác của người Mông Cổ

Trang phục người Mông Cổ không chỉ có giày mà còn được tô điểm bởi nhiều phụ kiện truyền thống. Phụ nữ Mông Cổ thường đeo trang sức bạc, đặc biệt là mũ ngọc trai và hoa tai bạc kết hợp ngọc trai. Tuy nhiên, vòng cổ không được sử dụng phổ biến như các loại trang sức khác.

Khăn choàng cổ là một phụ kiện không thể thiếu của phụ nữ Mông Cổ, giúp họ chống chọi với cái lạnh giá của mùa đông và đầu xuân. Những chiếc khăn dài vài zhang (khoảng 10 mét), được làm từ nhiều chất liệu như vải, lanh, tơ tằm hoặc lụa mỏng, với đủ các màu sắc rực rỡ, được quấn quanh đầu hoặc cổ, tạo nên vẻ đẹp độc đáo và ấm áp cho phụ nữ nơi đây.

Phong tục phụ nữ buộc khăn trên đầu, một nét văn hóa đặc trưng, ẩn chứa nhiều ý nghĩa. Phụ nữ trẻ thường buộc khăn, để rìa khăn rủ xuống bên phải, tạo điểm nhấn duyên dáng. Phụ nữ đã lập gia đình thường quấn khăn quanh đầu mà không để rìa khăn rủ xuống. Theo các tài liệu văn hóa, phong tục này bắt nguồn từ thời Thành Cát Tư Hãn vào thế kỷ XIII. Khi thống nhất các bộ lạc Mông Cổ, ông ra lệnh cho mọi người đeo khăn quàng cổ và vấn khăn lên đầu, thể hiện niềm tự hào và lòng trung thành với đế chế Mông Cổ hùng mạnh.

2.6 Dây thắt lưng

Dây thắt lưng là một phụ kiện không thể thiếu trong trang phục truyền thống của người Mông Cổ, vừa đẹp mắt lại vừa thực dụng. Dây thắt lưng thường dài từ ba đến bốn mét, được làm từ bông, tơ tằm hoặc vải satanh, với màu sắc hài hòa với màu áo choàng Deel.

Dây thắt lưng là phụ kiện không thể thiếu đối với nam giới Mông Cổ, đặc biệt là những người thường xuyên tham gia các hoạt động ngoài trời như đi săn hoặc cưỡi ngựa. Không chỉ giúp quần áo gọn gàng, dây thắt lưng còn hỗ trợ nịt bụng, tạo sự thoải mái và linh hoạt trong các hoạt động hàng ngày. Việc thắt chặt dây lưng không chỉ giữ ấm mà còn giúp họ di chuyển dễ dàng khi cưỡi ngựa trên thảo nguyên rộng lớn.

Dây thắt lưng là phụ kiện không thể thiếu trong trang phục người Mông Cổ. (Ảnh: correctmongolia)

Dây thắt lưng đối với phụ nữ Mông Cổ không chỉ là phụ kiện tạo điểm nhấn cho trang phục mà còn là yếu tố góp phần tạo nên vẻ đẹp hài hòa và tinh tế. Chiếc thắt lưng thường ngắn hơn một chút so với nam giới nhưng vẫn đóng vai trò quan trọng trong việc tôn lên đường cong cơ thể, tạo điểm nhấn cho vòng eo, đồng thời giúp phụ nữ thuận tiện hơn trong sinh hoạt hàng ngày. Màu sắc của thắt lưng thường được lựa chọn tương phản hoặc bổ sung cho màu áo choàng, tạo nên sự đồng điệu và tinh tế trong tổng thể trang phục.

Trang phục truyền thống của người Mông Cổ là một kho tàng văn hóa phong phú, phản ánh sự thích nghi và sáng tạo của họ qua nhiều thế kỷ. Từ chiếc áo choàng Deel giữ ấm, mũ đội đầu tinh xảo đến các phụ kiện độc đáo, mỗi chi tiết đều ẩn chứa một phần lịch sử và tinh thần dân tộc. Cẩm nang du lịch hy vọng đã giúp bạn hiểu rõ hơn về vẻ đẹp và ý nghĩa sâu sắc của trang phục Mông Cổ.

Nguồn: Tổng hợp