Lễ hội Đền Sái: Rước vua giả độc đáo, duy nhất tại Việt Nam, tái hiện nghi thức cổ xưa
Hàng năm, vào ngày 12 tháng Giêng, Lễ hội Đền Sái tại làng Thụy Lôi thu hút đông đảo người dân với nghi thức rước vua giả và chém tinh gà trắng độc đáo. Liệu lễ hội này có thực sự thú vị? Hãy cùng Hải Âu Travel khám phá!
1. Lễ hội Đền Sái được tổ chức ở đâu?
Lễ hội Đền Sái, diễn ra tại đền Sái thuộc làng Thụy Lôi, huyện Đông Anh, Hà Nội, thu hút du khách bởi những nghi thức truyền thống độc đáo. Nằm trong chuỗi điểm tham quan nổi tiếng của Hà Nội như Ô Quan Chưởng hay Vườn hoa Phương Linh, Đền Sái thu hút du khách bởi nét văn hóa đặc sắc. Mỗi năm, vào ngày 12 tháng Giêng âm lịch, người dân làng Thụy Lôi lại cùng nhau tổ chức lễ hội Đền Sái. Điểm nhấn của lễ hội là nghi thức rước vua, rước chúa và hoạt động chém tinh gà trắng, mang đậm nét văn hóa truyền thống, thu hút du khách thập phương.
Lễ hội Đền Sái: Di sản văn hóa Hà Nội.
Lễ hội Đền Sái, từng bị gián đoạn một thời gian dài, đã được khôi phục hoàn toàn từ năm 1989 và kéo dài đến nay. Diễn ra suốt cả ngày, lễ hội sôi động nhất vào buổi chiều với nghi thức rước vua giả từ đình làng ra đền và ngược lại, thu hút đông đảo người dân tham gia.
2. Nguồn gốc của Lễ hội Đền Sái
Lễ hội Đền Sái gắn liền với truyền thuyết về vua An Dương Vương xây thành Cổ Loa. Tương truyền, vì ma Bạch Kê Tinh phá hoại, mỗi đêm thành lại bị phá hủy. Tinh gà trắng ẩn náu trên núi Thất Diệu ban ngày, chỉ xuất hiện và phá hoại khi trời tối.
Nhà vua, không biết cách tiêu diệt yêu tinh, cầu khẩn thần linh. Huyền Thiên Chấn Vũ sai thần Kim Quy hiện ra, mách kế tiêu diệt tinh gà trắng, giúp việc xây thành hoàn thành. Để tưởng nhớ công đức của Huyền Thiên Chấn Vũ, nhà vua xây đền thờ trên đỉnh núi Thất Diệu. Ngôi đền ấy, nay là Đền Sái, tương truyền là nơi Huyền Thiên tu luyện, nên còn được gọi là Vũ Đương Sơn.
Nối tiếp truyền thống, nhiều đời vua sau này đều về Đền Sái bái yết vào mùa xuân. Tuy nhiên, để giảm bớt gánh nặng cho dân chúng, vua đã ban chiếu cho làng tổ chức nghi lễ rước vua giả. Từ đó, Lễ hội Đền Sái trở thành một lễ hội trang trọng, được tổ chức thường niên với đầy đủ nghi lễ, góp phần gìn giữ nét văn hóa truyền thống.
3. Ý nghĩa của Lễ hội Đền Sái
Lễ hội Đền Sái là dịp để người dân thể hiện lòng thành kính và tôn trọng đối với vua An Dương Vương, vị anh hùng đã xây dựng thành Cổ Loa. Lễ hội cũng là dịp để con cháu đời sau nhớ về lịch sử dựng nước hào hùng, về tinh thần đoàn kết của dân tộc trong thời kỳ vua quan đồng lòng chống giặc ngoại xâm. Hơn nữa, việc vua An Dương Vương ban chiếu cho dân làng tổ chức lễ rước vua giả, thể hiện sự tiết kiệm và sáng tạo, là bài học quý giá cho thế hệ mai sau noi theo.
Lễ hội Đền Sái diễn ra như thế nào?
Chuẩn bị cho Lễ hội Đền Sái:
- Trang trí, sửa sang khu vực lễ hội
- Chuẩn bị nghi lễ, lễ vật
- Xây dựng kế hoạch tổ chức
- Thông báo cho du khách, người dân địa phương
Mỗi năm, khi Lễ hội Đền Sái về gần, người dân làng Thụy Lôi lại hối hả chuẩn bị. Ngày mồng 5, họ tu sửa đường xá, cầu cống để đón rước Vua. Con đường chính dẫn lên đền Sái, nơi diễn ra lễ rước vua, chính là “đường cái thờ” – con đường ngày xưa vua Thục từng đi qua. Đây cũng là con đường làng, nối liền cuộc sống đời thường với không gian linh thiêng của đền Sái.
Lễ hội Đền Sái được mở đầu bằng lễ dựng dinh vào ngày mồng 6. Dân làng cùng nhau cắm chỗ dựng dinh cho vua chúa và các quan, chuẩn bị cho lễ hội trọng đại. Ngày mồng 8, không khí rộn ràng với tiếng cười nói rôm rả khi mọi người cùng nhau làm bánh chưng, bánh dày, bánh tết – những “bánh tiến Vua” thơm ngon. Ngày mồng 9, công việc chuẩn bị sính lễ được đẩy nhanh: giết trâu bò, lợn để làm lễ Thánh, chia lộc cho dân làng và binh lính. Mọi người hối hả, nhiệt tình, tạo nên một bầu không khí sôi động, hứa hẹn một lễ hội rực rỡ sắc màu.
Lễ hội sôi động với rước vua, rước chúa, chém gà tinh,…
Theo tục lệ, dân làng chọn các ông lão 55 tuổi đóng vai vua giả, công chúa giả và các quan. Vào mồng 8 Tết, họ chuẩn bị hai mâm cỗ, mâm lớn dâng lên đền Sái, mâm nhỏ cúng thành hoàng làng. Sau lễ nghi này, họ được gọi là quan thượng thính. Đến tuổi 60, họ lại được đóng vai “tứ trụ” gồm quan trấn phủ, quan tám lý, quan đề lĩnh và quan tự vệ.
Để đảm bảo nghi lễ diễn ra suôn sẻ, người được chọn đóng vai vua giả phải là người khỏe mạnh, không có dị tật. Quá trình chọn người trải qua nhiều giai đoạn, từ lúc tham dự lễ thượng thính, đóng vai quan và chúa giả. Những người trong độ tuổi 71 sẽ tự chuẩn bị phục trang lộng lẫy, gồm áo thụng, mũ cánh chuồn, hia và kiệu rước sơn son thếp vàng, thể hiện sự trang trọng và long trọng của nghi lễ.
4.2 Phần lễ
Ngày 12 tháng Giêng âm lịch, Lễ hội Đền Sái tưng bừng khai mạc sau những ngày chuẩn bị chu đáo. Từ sớm, các vai diễn đã tề tựu đông đủ tại sân đình. Vua và sứ, được con cháu cung kính rước kiệu từ nhà ra, sẵn sàng cho một lễ hội linh thiêng.
Ngày hội tưng bừng với những bộ trang phục rực rỡ, người dân hóa thân thành vua, chúa, cùng tham gia các nghi lễ truyền thống. Vua lên đền Thượng tế Đức Thánh Cao Sơn, Chúa lên đền Sái thỉnh Đức Thánh Huyền Thiên. Sau đó, hai vị cùng làm lễ ướm gươm, chém ba nhát vào tảng đá, tái hiện truyền thuyết chém đầu tinh gà trắng.
Truyền thuyết An Dương Vương, dựa vào sức mạnh của Đức Huyền Thiên Chấn Vũ, đánh bại tinh gà trắng, xây thành Cổ Loa.
Lễ mừng tựa được tổ chức sau khi tinh gà trắng bị tiêu diệt, thể hiện niềm vui và sự an tâm của nhà vua trong việc tiếp tục xây thành. Đầu gà trắng, tượng trưng cho kẻ thù, được làm từ tre nguyên gốc, phần dưới sơn trắng, phần trên sơn đỏ làm mào. Tre được chọn lựa kỹ càng từ nơi sạch sẽ, gọt đẽo tỉ mỉ, thể hiện sự tôn trọng và lòng thành kính.
Tiếng chiêng trống, kèn vang lên báo hiệu Chúa bắt đầu diễn xướng bài mừng tựa. Mỗi câu xướng của Chúa được các quan viên giơ cao đầu gà chạy vòng quanh sân, tiếng hò reo rộn vang. Bài mừng tựa, không theo khuôn mẫu cố định, do chính người đóng Chúa sáng tác, kể về việc Chúa diệt tinh gà trắng giúp vua Thục xây thành Cổ Loa.
Rước giả vua tế Huyền Thiên Chấn Vũ.
Đoàn rước có quan tùy tùng.
Kết thúc lễ ướm gươm và mừng tựa, đoàn rước tiến về đền Sái để bái yết Huyền Thiên Trấn Vũ. Lễ Thỉnh sinh được tổ chức trang trọng, cầu mong mưa thuận gió hòa, quốc thái dân an. Tiệc mừng được bày biện thịnh soạn, mọi người cùng đón lộc. Sau tiệc, chúa vào yết kiến vua theo nghi lễ truyền thống, phải đi ba vòng quanh đình trước khi vào.
Lễ bái kết thúc, vua chúa được rước lên kiệu, tiếng nhạc bát âm và tiếng chiêng trống hùng tráng vang vọng. Đến cánh đồng Chầu, vua làm lễ bái vọng Đức Thánh Huyền Thiên tại đền Sái, sau đó cùng quan lại trở về đình. Đình được trang hoàng lộng lẫy với cò xí hợp trời, vua ngự trên ngai sơn son thếp vàng đặt trên sập cao chính giữa. Thềm đình bên phải là dinh Quan Đề Lĩnh và dinh Quan Tán Lý, bên trái là dinh Quan Thự Vệ. Phía đầu hồi đình bên phải là dinh Chúa, phía sau là dinh Quan Trấn Thủ, tạo nên một không gian uy nghi, tôn nghiêm.
4.3 Phần hội
Buổi sáng, lễ rước vua diễn ra trang trọng, khu vực đình rộn ràng với hát cửa đình và tuồng. Ngày hôm sau, hội làng sôi động với các trò chơi dân gian như đấu vật, chọi gà, cờ tướng, thu hút đông đảo người dân tham gia, tạo nên không khí vui tươi, náo nhiệt.
Kiệu vua rước giữa tiếng reo hò.
Lễ hội Đền Sái tưng bừng, đông vui.
Lễ hội Đền Sái, một nét văn hóa độc đáo của Hà Nội, là dịp để người dân bày tỏ lòng thành kính với vị vua Thục, người có công xây thành Cổ Loa. Lễ hội mang nhiều ý nghĩa tâm linh, là dịp để mọi người sum họp, vui chơi và cầu mong một năm mới bình an, thịnh vượng. Nếu có dịp ghé thăm Hà Nội vào dịp đầu năm, đừng bỏ qua cơ hội trải nghiệm lễ hội truyền thống này.
Nguồn: Tổng hợp
