Văn hóa độc đáo của người Pu Péo: Kho tàng quý giá ở Bắc Mê, Hà Giang
Khám phá văn hóa độc đáo của người Pu Péo ở Bắc Mê, Hà Giang cùng Hải Âu Travel, nơi lịch sử lâu đời và văn hóa đa dạng hòa quyện, tạo nên những trải nghiệm ấn tượng cho hành trình chinh phục văn hóa Hà Giang của bạn.
Người Pu Péo ở Bắc Mê, Hà Giang.
Người Pu Péo là một trong những cư dân bản địa lâu đời nhất vùng núi cực bắc Hà Giang, với lịch sử cư trú từ lâu đời. Họ là một trong số ít tộc người chỉ sinh sống duy nhất ở địa phương này. Người Pu Péo phần lớn tập trung tại xã Phố Là, huyện Đồng Văn, các xã Sủng Tráng và Phú Lũng huyện Yên Minh, và một số ít tại xã Yên Cường huyện Bắc Mê. Theo thống kê năm 2005, dân số người Pu Péo tại Hà Giang khoảng 602 người, tăng lên 663 người vào cuối năm 2007.
Dân tộc Pu Péo chỉ sinh sống ở Hà Giang, với số lượng rất ít.
Văn hóa, đời sống người Pu Péo
Dân tộc Pu Péo tại Hà Giang mang trong mình những nét văn hóa truyền thống độc đáo, được gìn giữ và truyền nối qua nhiều thế hệ. Những nét văn hóa đặc sắc này góp phần làm phong phú thêm kho tàng văn hóa vật thể và phi vật thể của cộng đồng 22 dân tộc ở Hà Giang, tạo nên sức hút đặc biệt cho du lịch địa phương.
Dân tộc Pu Péo, một trong những dân tộc lâu đời nhất Hà Giang, nổi tiếng với văn hóa độc đáo.
Đời sống của người Pu Péo ở Bắc Mê – Hà Giang: Nét văn hóa độc đáo và truyền thống lâu đời.
Người Pu Péo sống chủ yếu bằng nghề thủ công truyền thống, lưu giữ và truyền lại qua nhiều đời như dệt, mộc, mây tre đan, làm ngói và chăn nuôi. Con trâu, con bò là tài sản quý giá, vừa cung cấp sức kéo, vừa là vốn tích lũy.
Người Pu Péo sống chủ yếu bằng lúa, gạo và mèn mén. Nhà cửa được xây dựng theo hướng Nam và Đông Nam, thường nằm dưới chân đồi. Khi chọn đất xây nhà, người dân có tục lệ đào hố nhỏ, bỏ vào vài hạt ngũ cốc, úp bát lên. Nếu sau ba ngày hạt vẫn nguyên vẹn, đó là nơi thích hợp để dựng nhà.
Người Pu Péo ở Bắc Mê – Hà Giang tôn trọng thầy cúng, mọi việc trọng đại đều cần lễ cúng tổ tiên và sự quyết định của thầy.
Nhà người Pu Péo có cửa chính và cửa phụ cạnh gian bếp. Bếp được chia làm hai phần: bếp thờ tổ tiên (bếp thiêng) và bếp nấu ăn hàng ngày. Bếp thiêng đặt ở phía đông, có ấm đồng đun nước để dùng trên bàn thờ tổ tiên, mỗi ngày được thắp lửa một lần.
2.2 Văn hóa cộng đồng của người Pu Péo
Người Pu Péo, chủ nhân của những chiếc trống đồng cổ xưa nay chỉ còn lưu giữ di sản văn hóa ấy trong các bảo tàng. Mặc dù trống đồng đã không còn vang vọng trong các lễ hội, nhưng dấu ấn của nó vẫn hiện diện trong những nghi lễ truyền thống như cúng Thần Rừng. Những vật dụng thiêng liêng như ấn đồng, nồi đồng, chậu đồng hay đầu sư tử đá trang trí cổng nhà là minh chứng cho sự ảnh hưởng sâu sắc của trống đồng đối với đời sống tâm linh của người Pu Péo.
Lễ hội Pu Péo mai một dần, chỉ còn sót lại vài nét truyền thống.
Người Pu Péo có lối sống hòa đồng, xen kẽ với các tộc người khác, ít tạo thành khu vực riêng biệt trong các mối quan hệ gia đình, dòng họ và làng bản. Dù định cư lâu đời, bản làng của họ thường phân tán, chỉ gồm 5 – 7 hộ, cho thấy tính cố kết làng xã của người Pu Péo không cao.
Do tính cố kết văn hóa thấp, người Pu Péo ở Bắc Mê thường tách làng xóm, khiến dân số tăng trưởng chậm.
Người Pu Péo ở Bắc Mê – Hà Giang có mối quan hệ gia đình rất bền chặt, dựa trên huyết thống của người cha. Các dòng họ phổ biến gồm Củng, Tráng, Lù, Lèng, Vàng, Thào, Chúng, Lùng, Pủ, Pề… Gia đình truyền thống thường là một vợ một chồng, có thể có 2-3 thế hệ chung sống, với người cha là trụ cột và nắm quyền quyết định.
Người Pu Péo tôn trọng chế độ phụ hệ, nam giới giữ vị trí cao nhất, truyền thống được lưu giữ qua nhiều đời.
Dân tộc Pu Péo chấp nhận hôn nhân cận huyết giữa các thành viên trong dòng họ, ví dụ như con trai của chị hoặc em gái có thể kết hôn với con gái của anh em trai. Tuy nhiên, con trai của anh, em trai lại không được phép kết hôn với con gái của chị em gái. Ngoài ra, nếu vợ chết, chồng có thể lấy chị hoặc em gái của vợ, nhưng hai anh em trai không được phép kết hôn với hai chị em gái. Ngày nay, những vấn đề như ép hôn, tảo hôn để duy trì nội hôn tộc người đã được hạn chế nhờ nỗ lực của nhà nước nhằm thay đổi quan niệm và hủ tục của đồng bào thiểu số.
2.3 Tín ngưỡng của người Pu Péo
Người Pu Péo tin vào ba thế giới: thế giới thực, thế giới của thần linh và người trời, và một thế giới khác nơi những con người tí hon, chỉ bé bằng ngón tay, sinh sống. Đặc biệt, thời gian tại thế giới thực và hai thế giới kia luôn ngược nhau.
Thế giới quan và tín ngưỡng của người Pu Péo ở Bắc Mê – Hà Giang độc đáo và khác biệt với các dân tộc thiểu số khác.
Quả bầu, biểu tượng linh thiêng của người Pu Péo, mang ý nghĩa cứu rỗi tổ tiên. Trong các nghi lễ, thầy cúng cầm quả bầu thể hiện lòng thành kính, tưởng nhớ công ơn của vật linh thiêng này.
2.4 Trang phục của người Pu Péo
Trang phục nữ Pu Péo ở Bắc Mê – Hà Giang mang nét giản dị, khác biệt với các dân tộc lân cận như Lô Lô, Mông hay Dao. Thay vì những họa tiết cầu kỳ, rực rỡ, trang phục Pu Péo chủ yếu sử dụng màu đỏ và xanh, tạo nên vẻ đẹp mộc mạc, gần gũi.
Tộc người này xem màu đỏ là biểu tượng của nam giới, thể hiện sự tôn trọng của phụ nữ dành cho người cha, chồng, trụ cột gia đình. Thậm chí, khi may trang phục, màu đỏ luôn được ưu tiên khâu trước. Ngược lại, màu xanh tượng trưng cho phụ nữ, mang nét dịu dàng, tinh tế và thướt tha.
Kiểu tóc là dấu hiệu nhận biết phụ nữ đã kết hôn hay chưa. Các thiếu nữ thường vấn tóc quanh đầu, đội khăn tím sẫm. Thiếu phụ búi tóc trước trán, cài lược gỗ cong như hai chiếc sừng. Trong dịp lễ tết, họ có thể đội khăn màu sắc hơn, hoa văn xếp liền nhau để tiếp khách.
Trang phục nam giới đơn giản, tiện dụng.
Người Pu Péo ở Bắc Mê – Hà Giang nổi tiếng với trang sức bạc tinh xảo, kết hợp hài hòa với trang phục truyền thống. Các họa tiết hoa văn trên trang sức thể hiện rõ nét văn hóa đặc trưng của dân tộc. Phụ nữ Pu Péo còn khéo léo sử dụng hạt cườm nhiều màu, mài nhẵn bằng kim loại, tạo nên những vòng tay, dây chuyền, nhẫn đẹp mắt.
Trang phục Pu Péo nổi bật giữa du khách.
Trang phục của đàn ông Pu Péo đơn giản với áo chàm hoặc xanh kết hợp quần đen. Áo dài quá đầu gối, vạt trước ngắn hơn vạt sau 15cm, có cúc cài ở sườn và dưới vai. Tay áo rộng rãi, thuận tiện cho việc lao động.
Tộc người Pu Péo ở Bắc Mê – Hà Giang, dù không đông đúc, vẫn góp phần quan trọng vào bản sắc văn hóa của cộng đồng dân tộc thiểu số tại Hà Giang và văn hóa truyền thống của Việt Nam.
Nguồn: Tổng hợp
