Hội Gióng Sóc Sơn: Di sản văn hóa phi vật thể UNESCO – Tinh hoa văn hóa truyền thống
Hội Gióng Sóc Sơn là một trong hai lễ hội Gióng tiêu biểu ở Hà Nội, được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể. Dù nằm trong thủ đô hiện đại, lễ hội vẫn giữ nguyên bản sắc truyền thống, không bị nhà nước hóa, thương mại hóa. Hãy cùng Hải Âu Travel khám phá lễ hội đặc biệt này!
Hội Gióng Sóc Sơn – Di sản văn hóa trường tồn.
1.1 Ý nghĩa của Hội Gióng Sóc Sơn
Hội Gióng tại Hà Nội là lễ hội truyền thống tái hiện sinh động và khoa học trận chiến giữa Thánh Gióng và quân giặc Ân xâm lược. Lễ hội không chỉ mô phỏng trận đánh, mà còn mang ý nghĩa giáo dục, giúp cộng đồng hiểu rõ hơn về cách thức chiến tranh của người Văn Lang cổ xưa. Từ đó, lễ hội khơi gợi lòng tự hào dân tộc và liên tưởng đến bản chất tất thắng của cuộc Tổng khởi nghĩa, chiến tranh toàn dân, toàn quốc, toàn diện, giải phóng đất nước, bảo vệ Tổ quốc và người dân.
Hội Gióng rực rỡ sắc áo dài đỏ, vàng, khăn đóng.
Ngày 16/11/2010, tại thủ đô Nairobi của Kenya, UNESCO đã công nhận Lễ hội Gióng ở đền Phù Đổng (Gia Lâm) và đền Sóc (Sóc Sơn) là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Sự kiện này không chỉ tôn vinh giá trị văn hóa độc đáo của lễ hội mà còn khẳng định tinh thần gìn giữ và phát huy di sản văn hóa truyền thống của Hà Nội. Lễ hội Gióng là một trong những tưởng niệm đặc sắc và sinh động về Thánh Gióng, thể hiện lòng biết ơn và tự hào của người dân Việt Nam đối với vị anh hùng đã bảo vệ đất nước.
Lễ vật dâng Thánh Gióng chu đáo, đầy đủ.
1.2 Hội Gióng Sóc Sơn được diễn ra như thế nào?
Xã Phù Linh, Sóc Sơn, Hà Nội, theo truyền thuyết, là nơi Thánh Gióng dừng chân trước khi bay về trời. Vì thế, vào ngày mồng 6 tháng Giêng âm lịch hàng năm, người dân Phù Linh tổ chức lễ hội linh đình kéo dài 3 ngày tại Khu di tích đền Sóc thờ Thánh Gióng – Phù Đổng Thiên Vương. Lễ hội Gióng Sóc Sơn được tổ chức long trọng với đầy đủ các nghi lễ truyền thống: khai quang, rước, dâng hương và cuối cùng là dâng hoa tre lên đền Thượng, nơi thờ Thánh Gióng.
Hội Gióng Sóc Sơn: Vui nhộn, đặc sắc!
Hội chính tại huyện Sóc Sơn sẽ được mở đầu bằng lễ vật của 7 thôn làng, đại diện cho 7 xã. Đêm mùng 5, các nghi lễ đặc biệt như lễ Dục Vọng mời ông Gióng về sẽ được tổ chức trang trọng. 7 xã đã chuẩn bị chu đáo lễ vật và cống phẩm, mong muốn đức Thánh Gióng phù hộ cho dân làng cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Bên cạnh đó, hội làng còn sôi động với các trò chơi dân gian như cờ tướng, hát ca trù, chọi gà, hát chèo,…
Cả làng chung tay góp vốn cho lễ hội hoành tráng, nhìn con heo quay to tướng là biết!
Lễ vật dâng ngày 5, lễ chính ngày 6 Âm lịch.
Ngày mùng 6 tháng 4, ngày Gióng hóa thánh cưỡi ngựa bay về trời theo truyền thuyết, chính hội làng Phù Đổng sẽ diễn ra sôi động. Dân làng và du khách thập phương đổ về dâng hương, cầu an. Nửa đêm, lễ khai quang – tắm tượng Thánh Gióng sẽ khai màn. Nghi lễ chính hội gồm dâng hoa tre ở đền Sóc và chém tướng giặc. Sau khi dâng hoa tre, người dân sẽ tranh nhau nhặt những cành tre trước sân đền cầu may mắn, tài lộc. Phần chém tướng giặc tái hiện truyền thuyết Thánh Gióng dùng tre ngà quật chết Thạch Linh, tướng cầm đầu giặc Ân, tạo nên không khí hào hùng.
Thánh Gióng dùng tre ngà quật chết Thạch Linh, tướng giặc Ân.
1.3 Tục lệ “giang hồ” – Đánh nhau cướp lộc
Hội Gióng nổi tiếng với nhiều tục lệ độc đáo, trong đó tục đánh nhau cướp lộc là nét đặc trưng, thậm chí mang màu sắc giang hồ. Từ cướp lộc Thánh, cướp chiếu, cướp giò hoa tre đến cướp trầu cau, mọi người đều dùng sức mạnh để tranh giành. Tuy nhiên, Phó trưởng Ban Tuyên giáo Thành ủy Hà Nội Phan Đăng Long khẳng định đây là cướp mang tính văn hóa, diễn ra trong khuôn khổ tục lệ, đòi hỏi nỗ lực, cố gắng để đạt được lộc Thánh, chứ không phải đánh nhau gây ẩu đả. Dù vậy, việc kiểm soát điều này khá khó khăn. Vì thế, nếu đến tham quan Hội Gióng, bạn nên tránh tham gia vào tục cướp lộc để đảm bảo an toàn cho bản thân.
Hỗn loạn, náo loạn: mọi người tranh giành lễ vật.
Hội Gióng ở Hà Nội
2.1 Hội Gióng Chi Nam
Hội Gióng Chi Nam, còn được gọi là hội Phù Gióng, là một lễ hội truyền thống được tổ chức tại làng Sen Hồ, xã Lệ Chi, huyện Gia Lâm, Hà Nội. Hội diễn ra trước một ngày so với hội Gióng Phù Đổng, nhằm tưởng nhớ chiến công của ông Hiển Công, người đã chiến thắng giặc Ân xâm lược Văn Lang.
Truyền thuyết kể rằng, khi giặc Ân kéo đến, ông Hiển Công đã xin vua Hùng một cây chùy sắt và một con thuyền sắt. Với vũ khí thần kỳ, ông đã dẫn quân đánh tan giặc trên sông Đuống. Sau khi chiến thắng, ông trở về làng Sen Hồ và hóa thánh.
Hàng năm, vào sáng mùng 8 tháng Tư, người dân làng Sen Hồ lại tụ họp để tái hiện trận chiến lịch sử. Thanh niên trai tráng được chia thành hai đội: quân của ông Hiển Công và quân giặc Ân. Quân ông Hiển Công mang khố đỏ, bao vàng, trong khi quân giặc Ân mang khố xanh và bao trắng. Ngoài ra, hội còn có trò chơi cướp dừa, mang ý nghĩa cầu may mắn. Người cướp được quả dừa sẽ được chia sẻ niềm vui với mọi người.
Múa kiếm rực lửa Hội Gióng Chi Nam, làng Sen Hồ.
2.2 Hội Gióng Xuân Đỉnh
Hội Gióng Xuân Đỉnh, diễn ra vào mùng 6 tháng Giêng âm lịch tại làng Xuân Tảo, xã Xuân Đỉnh, huyện Từ Liêm, Hà Nội, là dịp để người dân địa phương tưởng nhớ Thánh Gióng. Theo truyền thuyết, khi hóa thánh về trời, Gióng dừng chân nghỉ ngơi tại làng Cáo (nay là làng Xuân Tảo), tắm mát và bỏ quên thanh roi sắt. Phiến đá nơi Thánh Gióng nghỉ ngơi, nay vẫn còn cạnh giếng nước của làng, trở thành minh chứng lịch sử được người dân gìn giữ và tôn kính. Hội Gióng Xuân Đỉnh không chỉ là lễ hội truyền thống, mà còn là dịp để dân làng thể hiện lòng biết ơn và tự hào về vị anh hùng đã bảo vệ đất nước.
Hội Gióng rực rỡ sắc màu trang phục đặc biệt.
2.3 Hội Gióng Bộ Đầu
Hội Gióng Bộ Đầu, diễn ra vào ngày 8 tháng Giêng tại làng Bộ Đầu, xã Bộ Đầu, huyện Thường Tín, Hà Nội, là dịp để tưởng nhớ vị anh hùng chống giặc ngoại xâm. Làng tự hào sở hữu pho tượng gỗ Thánh Gióng cao 5m, cùng với truyền thuyết về cuộc chiến thắng của Gióng. Trong lễ hội, cuộc thi gậy tái hiện cảnh Gióng dùng tre ngà đánh giặc. Truyền thuyết kể rằng, trên đường về trời, Gióng nghe tiếng kêu cứu của người dân bị thuồng luồng ở sông Hồng cuốn đi. Ông lập tức cứu người, hóa ra đó chính là mẹ của mình.
Thánh Gióng cưỡi ngựa bay, oai phong trên trời.
Hội Gióng Sóc Sơn là một nét văn hóa độc đáo và đầy màu sắc của thủ đô Hà Nội. Dù đã trải qua hàng trăm năm, lễ hội vẫn được người dân gìn giữ và tiếp nối với lòng nhiệt thành, thể hiện giá trị văn hóa nghệ thuật truyền thống. Bên cạnh đó, bạn cũng có thể khám phá thêm những lễ hội đặc sắc khác như Lễ hội đền Hai Bà Trưng Mê Linh hay Lễ hội Tản Viên Sơn Thánh.
Nguồn: Tổng hợp
