Đền Quán Cháo – Nơi Linh Thiêng Nổi Tiếng Ở Ninh Bình: Khám Phá Di Tích Lịch Sử & Văn Hóa

Đền Quán Cháo, một trong những điểm du lịch tâm linh nổi tiếng của Ninh Bình, được nhắc đến trong lịch sử và ca dao Việt Nam. Cùng Hải Âu Travel khám phá thêm về ngôi đền linh thiêng này!

Đền Quán Cháo, cụm di tích Đền Dâu

1.1 Tổng quan thông tin về đền Quán Cháo

Đền Quán Cháo ở Ninh Bình, nằm tại phường Tây Sơn, thành phố Tam Điệp, thường khiến du khách tò mò về cái tên độc đáo. Hải Âu Travel giải đáp ngay cho bạn! “Quán Cháo” đơn giản chỉ là tên gọi của một quán bán cháo, không ẩn chứa ý nghĩa sâu xa nào. Dù vậy, đừng vội thất vọng bởi…

Truyền thuyết kể rằng, Thánh Mẫu Liễu hóa thân thành bà chủ quán nước bên đường, phục vụ nước chè cho du khách, âm thầm dõi theo cuộc sống của người dân. Năm 1788, khi vua Quang Trung kéo quân ra Bắc chống giặc Mãn Thanh, bà đã nấu cháo đãi cả quân đoàn. Sau chiến thắng vang dội, nhà vua cho lập đền thờ ngay tại quán cháo xưa, đặt tên giản dị: Quán Cháo. Ngày nay, người dân vẫn lưu truyền câu ca dao, như một lời ghi nhớ công ơn của vị thánh mẫu:

“Ăn trầu nhớ miếng cau khô

Trèo lên Ba dội nhớ cô bán hàng.”

Đền Quán Cháo hiện nay không phải là công trình nguyên gốc. Được xây dựng lại và chuyển từ đường Thiên Lý (Quốc lộ 1A) lên đỉnh đồi, đền đã mở cửa đón du khách tham quan. Với cái tên đầy đủ là Chúc Sơn Tiên Từ (Đền Tiên núi Cháo), nơi đây thờ Liễu Hạnh Công chúa, một trong tứ bất tử của điện thần Việt Nam.

Đền Quán Cháo tỏa sáng rực rỡ vào buổi tối với biển hiệu LED nổi bật, thu hút mọi ánh nhìn.

1.2 Đền Quán Cháo nằm ở đâu? Hướng dẫn đi đến đền Quán Cháo 

Nằm trong cụm di tích lịch sử Đền Dâu – Quán Cháo, Đền Quán Cháo tọa lạc tại Quang Trung, Tây Sơn, Tam Điệp, Ninh Bình, cách trung tâm thành phố khoảng 15km. Tuy nhiên, đường đến đền rất dễ tìm. Từ trung tâm thành phố, bạn chỉ cần đi thẳng theo Quốc lộ 1A hướng Nam là tới. Để chắc chắn, bạn có thể bật Google Maps hoặc hỏi người dân địa phương nếu cần.

Để di chuyển từ Ninh Bình đến Đền Dâu – Quán Cháo, bạn có thể lựa chọn xe máy hoặc ô tô. Đường đi khá nắng, ít bóng râm nên gia đình đông người hoặc nhóm bạn nên thuê xe hơi để di chuyển thoải mái. Đền Quán Cháo có bãi đỗ xe ô tô rộng rãi nên bạn không cần lo lắng về chỗ đậu xe.

Khám phá nét độc đáo của di tích Đền Dâu – Quán Cháo

2.1 Lối kiến trúc độc đáo của đền Quán Cháo

Đền Quán Cháo, vốn là miếu nhỏ bên đường do nhà vua lập để tỏ lòng biết ơn các Thánh Mẫu, thần linh, đã được Tuần phủ Ninh Bình Tôn Thất Tĩnh trùng tu, sửa chữa vào năm Tự Đức thứ 7 (1854). Kiến trúc cổ kính của đền được giữ gìn gần như nguyên vẹn đến nay. Bước vào đền, du khách sẽ ấn tượng với bức tường hoa bao quanh, cùng sân đền rợp bóng mát của ba cây cổ thụ to lớn, lâu đời.

Khu vực thờ tự linh thiêng, rợp bóng cây cổ thụ.

Đền được xây theo kiến trúc độc đáo, hình chữ nhị, hậu cung hình chuôi vồ, phía trước san thì đắp cảnh núi Ngũ Hành Sơn. Trên mái đền là hình lưỡng long chầu nguyệt, đắp nổi tên chữ “Chúc Sơn Tiên Từ” (đền tiên Núi Cháo). Sân đền có tấm bia ghi năm Tự Đức thứ 7 (1854) – năm trùng tu đền, do chính Trần phủ Ninh Bình Tôn Thất Tĩnh cho tạc. Cửa đền có đôi câu đối ca ngợi công đức của Thánh Mẫu.

Sử sách Đại Việt, rạng danh muôn đời.

Thăng Long vang chiến công, oanh liệt muôn đời.

Tiến quân nhất trúc ân lai sứ

Chiến thắng rực rỡ, quân hùng tráng về thành.

Đại Việt muôn đời lưu dấu, lịch sử rạng danh muôn thuở.

Mẹ oanh liệt, Thăng Long thắng lớn!

Tiến quân, bát cháo ghi ơn sâu nặng.

Ngàn quân hùng dũng, chiến thắng vang lừng.

Đền thờ gồm ba cung, cung đầu tiên là đệ tam thờ hội đồng tứ phủ. Cung thứ hai, đệ nhị, đặt tượng thờ Chúa Bản Đền uy nghi trên bốn cột đá xanh nguyên khối, chạm trổ long phụng tinh xảo. Tượng thờ Chúa Bản Đền được đặt chính giữa điện, bên phải là bàn thờ quan Hoàng Bảy, bên trái là bàn thờ quan Hoàng Mười.

Đền Quán Cháo: Bàn thờ Tứ Phủ giữa, hai bên là bàn thờ quan Hoàng Bảy và Hoàng Mười.

Phần cung cấm là trung tâm, nơi đặt ban thờ và khám sơn son thếp vàng tôn nghiêm. Bên trong, pho tượng Liễu Hạnh Công Chúa được tạc từ gỗ cổ xưa của nhà Nguyễn, quý giá vô cùng. Pho tượng mang tư thế Toạ thiền, hai chân xếp bằng, tay phải đặt trên đùi, các ngón tay chụm lại, bàn tay trái úp hờ. Đầu đội mũ miện, pho tượng mặc áo cà sa, quần thâm thêu hoa cải trắng, cổ đeo nhiều dây tràng ngọc bích – biểu tượng của tràng hạt.

Khuôn mặt phượng, mày ngài của bức tượng, dù đẹp thanh tao, lại toát ra nét chất phác, nhân hậu, trái ngược hẳn với sự kiêu sa, lộng lẫy của tượng Mẫu đền Dâu. Bức tượng khắc họa chân thực hình ảnh người bà phúc hậu, mở hàng quán bên đường, nấu cháo khao quân, tiếp thêm sức mạnh cho họ chiến thắng quân giặc. Hình ảnh đó, cùng với tích Tiên chúa cải theo phật Bà, trở thành biểu tượng nhắc nhở về lòng nhân ái, đức hi sinh cao cả.

Bàn thờ cổ kính trong cung cấm, trang trí những bức tượng điêu khắc tinh xảo.

Tượng Quan Hoàng Bẩy, áo xanh hoa văn vàng.

2.2 Lễ hội hàng năm rộn ràng sắc áo

Một thôi đi đến chợ Ghềnh

Lễ Tiên Quán Cháo mới trình chúa Dâu

Lễ hội đền Quán Cháo, diễn ra vào 15 tháng Giêng hàng năm, cùng ngày với lễ hội đền Dâu, kéo dài đến hết ngày 3-3 Âm lịch (ngày kỵ của Mẫu Liễu). Theo tục lệ, hai lễ hội này gắn bó mật thiết: người dân đến trình lễ phải ghé thăm đền Quán Cháo trước, thực hiện nghi thức tế lễ, rồi rước ngai cùng tượng Thánh Mẫu về đền Dâu – lễ trình theo đúng trật tự được đề cập trong câu ca dao. Sau khi cầu lộc, cầu bình an ở hai đền, người dân thường ra hội Phủ Giày.

Lễ hội long trọng cầu phúc, lộc, thọ và bình an cho đất nước và người dân.

Hải Âu Travel đã giới thiệu chi tiết Đền Quán Cháo, kiến trúc độc đáo và lễ hội sôi động của cụm di tích Đền Dâu – Quán Cháo. Khám phá Ninh Bình, bạn sẽ tìm thấy những địa điểm linh thiêng để cầu tài lộc, tình duyên. Đừng bỏ lỡ!

Nguồn: Tổng hợp. Ảnh: Oản Cô Tâm