Thái Vi uy nghi giữa núi non trùng điệp

Đền Thái Vi, xây dựng năm 1958, là nơi vua Trần Thái Tông lui về ẩn dật, mang vẻ đẹp hùng vĩ của núi non trùng điệp và những cánh đồng cò bay thẳng cánh.

Thái Vi – Di sản văn hóa lịch sử

1.1 Sơ lược thông tin về đền Thái Vi 

Nằm giữa khung cảnh thiên nhiên rộng lớn, thoáng đãng của Tam Cốc – Bích Động, Ninh Bình, Đền Thái Vi là điểm du lịch lịch sử – văn hóa thu hút hàng triệu du khách mỗi năm. Nơi đây thờ tự những vị anh hùng khai quốc nhà Trần như Thái Tông, Thánh Tông, Nhân Tông, Anh Tông, cùng các danh tướng Trần Hưng Đạo, Trần Quang Khải và Hoàng hậu Thuận Thiên, những người có công xây dựng hành cung Vũ Lâm, một cứ điểm chiến lược chống quân Nguyên Mông. Mỗi dịp Tết đến xuân về hay mùa lễ hội, đền Thái Vi tấp nập du khách thập phương về tham dự lễ hội truyền thống, với những nghi lễ trang nghiêm và các hoạt động vui chơi sôi nổi.

Khu đền Thái Vi tọa lạc tại Tam Cốc – Bích Động.

Lịch sử hình thành và phát triển di tích lịch sử đền Thái Vi, Ninh Bình, một công trình kiến trúc cổ kính và linh thiêng, là minh chứng cho sự phát triển văn hóa, lịch sử của vùng đất này.

Khác với những ngôi đền lịch sử hoành tráng, hào hùng, đền Thái Vi mang vẻ giản dị, nhẹ nhàng. Đây là nơi vua Trần Thái Tông lui về tịnh dưỡng sau những năm trị vì đất nước. Ngôi đền đầu tiên được xây dựng vào năm 1258, ngay sau khi chiến thắng quân Nguyên Mông. Sau khi nhường ngôi cho con, vua Trần Thái Tông về vùng núi Tam Cốc, lập am Thái Vi để xuất gia. Sau này, các vị vua Trần Thánh Tông và Trần Nhân Tông cũng từng xuất gia tại đây.

Cổng đền cổ kính, câu đối chạm trổ tinh xảo, kiến trúc đậm dấu ấn thời gian.

Độc đáo của đền Thái Vi Tam Cốc

Du ngoạn Tam Cốc – Bích Động trên dòng sông thơ mộng, khởi hành từ bến Đình Các.

Để đến đền Thái Vi, du khách có thể lựa chọn hai cách: đi bộ qua bến đò Văn Lâm hoặc đi thuyền xuôi dòng Ngô Đồng vào Tam Cốc. Tuy nhiên, hành trình bằng đường thủy mang đến trải nghiệm độc đáo hơn cả. Bạn sẽ được hòa mình vào khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ của Tam Cốc, với những dãy núi đá vôi sừng sững, dòng sông uốn lượn thơ mộng, tạo nên một bức tranh tuyệt đẹp.

Mơ màng tiên cảnh Tam Cốc.

Không gian kiến trúc cổ điển, mang vẻ đẹp độc đáo và tinh tế.

Nằm ẩn mình trong khung cảnh thiên nhiên thơ mộng, đền Thái Vi như một bức tranh vẽ tinh xảo. Lối kiến trúc Nội công ngoại quốc độc đáo thể hiện qua hệ thống cột trụ bằng đá xanh nguyên khối, vừa vững chãi, vừa tinh tế. Những đường nét chạm khắc hoa văn uyển chuyển, tinh xảo trên bề mặt đá xanh không hề thua kém gỗ. Phía trước đền là giếng ngọc trong veo, màu lục bích, được xây bằng đá xanh. Sau lưng đền là dãy núi Cấm Sơn hùng vĩ, uy nghi. Bên trong ngôi đền, du khách sẽ được chiêm ngưỡng những pho tượng, bia đá, chuông đúc cổ xưa mang giá trị lịch sử to lớn. Tháp bia ghi công đức của những người góp phần xây dựng và gìn giữ ngôi đền.

Điện thờ vua Trần

Bước vào đền, du khách sẽ ấn tượng bởi sân rồng rộng lớn, lát đá xanh, mang nét cổ kính. Hai dãy nhà Vọng uy nghi hai bên, từng là nơi các cụ bàn bạc lễ nghi. Ngũ đại môn với kiến trúc chạm khắc tinh xảo, cột đá khắc câu đối chữ Hán, xà hiên đá điêu khắc lưỡng long chầu nguyệt, tạo nên vẻ đẹp độc đáo cho đền Thái Vi.

Từ sân rồng, bước lên bậc đá cao 1,2m là đến năm cửa lớn với sáu hàng cột đá tròn song song, đều được chạm khắc nổi hình long vương chầu vào chính diện. Mặt ngoài các cột đá được chạm khắc tinh xảo, các xà hiên bằng đá cũng được chạm khắc hoa văn cầu kỳ.

Những cột đá trong đền Thái Vi không chỉ là những khối đá vô hồn mà như được bàn tay tài hoa của người thợ thổi hồn vào từng đường nét, biến chúng thành những tác phẩm nghệ thuật độc đáo. Từ những câu đối điêu khắc tinh xảo đến những dòng chữ ghi công các vị vua nhà Trần, đều toát lên vẻ đẹp riêng biệt, đặc sắc.

Bước vào cung khám của Chính tẩm, du khách sẽ được chiêm ngưỡng những bức tượng thờ các vị vua nhà Trần, mỗi bức tượng đều được chạm khắc tinh xảo, tỉ mỉ, tái hiện chân dung các vị vua một cách sống động. Tượng Trần Thánh Tông uy nghi giữa cung điện, hai bên là tượng Trần Nhân Tông và Trần Thái Tông, còn bên phải là tượng Hiển Từ Hoàng Thái Hậu. Mỗi nét chạm khắc trên gương mặt các vị vua đều được mô phỏng theo đúng bức họa chân dung, mang đến cho người xem cảm giác như đang được gặp gỡ những vị đế vương lẫy lừng một thời.

Lăng mộ Trần Thái Tông, vị vua đầu tiên nhà Trần.

Ngọc đỏ rực, chạm khắc tinh xảo, bất biến theo thời gian.

Chuông đồng đúc năm Chính Hòa thứ 19 treo trong gác chuông.

Tham gia lễ hội đền Thái Vi – Quốc lễ hàng năm của tỉnh Ninh Bình, bạn sẽ được hòa mình vào không khí linh thiêng, rộn ràng của lễ hội truyền thống, chiêm ngưỡng những nét văn hóa độc đáo của địa phương.

Cứ 3 năm một lần, vào các năm Tí, Ngọ, Mão, Dậu, đền Thái Vi lại tổ chức một lễ hội lớn kéo dài 3 ngày (14, 15, 16/3 Âm lịch). Nguồn gốc của lễ hội gắn liền với chiến thắng oai hùng của người dân Tam Cốc trước giặc Nguyên Mông. Ngày 15/3 được người dân địa phương xem là ngày vua về Thiên Trường (Nam Định) bái yết tổ tiên, ăn mừng chiến thắng. Vì vậy, lễ hội đền Thái Vi như một lời tri ân sâu sắc đối với vua, đồng thời tưởng nhớ sự hy sinh anh dũng của các chiến sĩ đã chiến đấu vì độc lập dân tộc.

Là hội làng tổng, lễ hội đền Thái Vi được mở đầu bằng nghi thức mở cửa đền và rước bát hương thánh ra đình Các vào chiều 14/3. Đình Các được người dân tin là nơi các quan vào trình báo trước khi vào hành cung Vũ Lâm, cũng là nơi tế cáo yết các vua Trần. Sáng ngày 15/3, các làng của tổng Vũ Lâm xưa sẽ rước kiệu thánh đại diện cho làng mình về đình Các để thực hiện các nghi lễ tế.

Các làng sẽ “rồng rắn” nối đuôi nhau đi từ làng này đến làng khác cho đến khi đến đình Các

Lễ hội làng Khê Đầu, làng anh cả, bắt đầu bằng nghi thức rước kiệu thánh đi qua các làng Xuân Áng, Khả Lương, Hành Cung, Hạ Trạo, Tuân Cáo. Mỗi làng kiệu đi đến sẽ nối tiếp vào, tạo thành đoàn rước dài đến đình Các. Ngay cả làng Dầu thờ Hoàng tử Ngự Câu Vương và Công chúa Huyền Trân nhà Trần cũng về đây tham dự. Sau lễ tết ở đình Các, đoàn rước tiếp tục đến đền Thái Vi để tế các vua Trần. Kết thúc nghi lễ là tiết mục hát Ca Công độc đáo, với một người đánh đàn chanh và một bà hát áo dài xăng xược vạt đỏ, vạt xanh, ca ngợi công đức các vị vua nhà Trần.

Lễ hội tưng bừng với tục kéo chữ “Thiên hạ thái bình” và “Trúc Lâm đạo sĩ” thu hút 120 em thiếu niên từ 14-15 tuổi, chia đều thành 2 hàng nam nữ. Các em chạy theo hàng kép, sau đó tỏa ra hai bên theo hiệu lệnh của anh cờ tiền, tạo nên hình dáng chữ. Khi chạy hết nét chữ, các em ngồi xuống để chữ nổi bật. Bên cạnh đó, lễ hội còn rộn ràng với các trò chơi dân gian truyền thống như đánh cờ người, đấu vật, múa lân, múa rồng, bơi thuyền…

Khung cảnh đẹp mê hồn.

Đền Thái Vi, với khung cảnh thiên nhiên thơ mộng và kiến trúc độc đáo, là điểm đến không thể bỏ qua khi du lịch Ninh Bình. Nơi đây mang vẻ đẹp cổ kính, nhuốm màu thời gian, cùng những lễ hội truyền thống đặc sắc. Chắc chắn bạn sẽ có những trải nghiệm đáng nhớ tại đền Thái Vi.

Nguồn: Tổng hợp