Lễ hội đua ghe ngo Sóc Trăng: Nét văn hóa độc đáo, gắn kết cộng đồng
Lễ hội đua ghe ngo Sóc Trăng là điểm nhấn của Hội đút cốm dẹp Ok Om Bok, thu hút đông đảo du khách và người dân địa phương. Nếu du lịch Sóc Trăng vào rằm tháng 10 âm lịch, hãy ghé thăm lễ hội truyền thống này.
Là một trong những ngày lễ truyền thống lớn nhất của người Khmer, Ok Om Bok được biết đến với nhiều hoạt động văn hóa hấp dẫn như Lễ Cúng Trăng, Lễ thả đèn nước, và đặc biệt là Lễ hội đua ghe ngo thu hút sự tham gia của đông đảo người dân Khmer, Kinh và Hoa.
Lễ hội đua ghe ngo Sóc Trăng: nét đẹp văn hóa
1.1 Ghe Ngo là gì?
Tuk Ngô, tên gọi của Ghe Ngo trong tiếng Khmer, là biểu tượng văn hóa đặc trưng của đồng bào Khmer Sóc Trăng. Tại Lễ hội Ok Om Bok, những chiếc ghe Ngo được sử dụng để đua thuyền, mang ý nghĩa cầu mong mùa màng bội thu, chăn nuôi phát đạt. Ngày xưa, Ghe Ngo được đóng từ thân cây sao già nua, gỗ cứng chắc, đàn hồi tốt, giúp ghe lướt sóng nhanh. Cây sao được lựa chọn phải trên 100 năm tuổi, to khỏe, đảm bảo độ bền. Tuy nhiên, hiện nay, do gỗ sao khan hiếm, ghe Ngo chủ yếu được đóng bằng gỗ cưa thành ván, vẫn giữ được nét đẹp truyền thống nhưng phần nào mất đi sự độc đáo của ghe Ngo xưa.
Ghe Ngo, với hình dáng độc đáo mô phỏng rắn Naga trong thần thoại Hindu, sở hữu chiều dài ấn tượng từ 25 đến 30 mét và rộng nhất khoảng 1,1 mét. Phần đầu ghe cong lên tạo hiệu ứng như một con rắn đang trườn mình trên mặt nước, mang lại sự sống động cho con thuyền. Hai bên thân ghe được trang trí tinh xảo bằng hình ảnh vảy rồng, rắn Naga hoặc hoa lá cách điệu, góp phần tạo nên khí thế cho đội chơi. Ghe Ngo thường được cất giữ cẩn thận trong khuôn viên chùa, dưới mái che và dàn đà cao để tránh mưa nắng, bảo vệ khỏi mối mọt. Ngày xưa, ghe Ngo được xem là nơi thiêng liêng, phụ nữ không được phép đến gần. Tuy nhiên, trong thời đại bình đẳng giới, Lễ hội đua ghe Ngo Sóc Trăng đã mở rộng cánh cửa cho các đội ghe nữ tham gia tranh tài, tạo nên một không khí sôi động và đầy màu sắc.
Lễ hội đua ghe ngo Sóc Trăng: Ngày hội truyền thống Khmer.
1.2 Nguồn gốc Lễ hội đua ghe ngo Sóc Trăng
Lễ hội đua ghe Ngo Sóc Trăng, diễn ra sau Lễ Cúng Trăng vào rằm tháng 10 âm lịch, là hoạt động rước nước độc đáo của người Khmer. Lễ hội thể hiện mong ước về một vụ mùa bội thu, với hình thức đặc biệt là đua ghe Ngo trên cạn và dưới nước. Trên cạn, cuộc đua mô phỏng lại hình ảnh sôi động của đua ghe dưới nước, là hoạt động vui chơi trong phần hội sau các nghi lễ truyền thống.
Truyền thuyết kể rằng, ghe Ngo ra đời để phục vụ nhu cầu chiến trận trên biển và sông. Người Khmer sáng tạo ra loại thuyền thân thon dài, chở nhiều binh lính, đầu thuyền ngóc lên, thuận lợi cho việc di chuyển và tấn công trên sông nước. Ghe Ngo giúp người Khmer bảo vệ đất nước. Đến đời con cháu, lễ hội Ok Om Bok đã tổ chức đua ghe Ngo, tưởng nhớ chiến công oai hùng của cha ông.
Ngoài việc tưởng nhớ công ơn của các vị thần, Lễ hội đua ghe ngo Sóc Trăng còn ẩn chứa một lý giải khác về nguồn gốc. Người Khmer tin rằng hình dáng ghe ngo mô phỏng loài rắn Naga, linh vật huyền thoại giúp họ chống lại các loài thủy quái khi khai phá vùng đất Nam Bộ.
Lễ hội đua ghe ngo Sóc Trăng thu hút đông đảo người dân vào dịp Ok Om Bok.
Lễ hội đua ghe ngo Sóc Trăng không chỉ là một lễ hội thể thao mà còn là dịp để người dân địa phương thể hiện lòng biết ơn đối với tổ tiên, cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu.
Lễ hội đua ghe ngo Sóc Trăng không chỉ là một lễ hội văn hóa, mà còn là biểu hiện của tín ngưỡng và lịch sử cộng đồng Khmer. Thông qua việc khấn cầu thần Mặt Trăng và tổ chức đua ghe, người dân thể hiện khát vọng cuộc sống bình an, phồn thịnh. Đồng thời, lễ hội này phản ánh mối quan hệ mật thiết giữa con người và môi trường, thể hiện lòng biết ơn và cầu xin sự tha thứ của thần linh đối với những tác động đến môi trường xung quanh.
Lễ hội đua ghe ngo Sóc Trăng không chỉ là dịp vui chơi giải trí mà còn góp phần gắn kết cộng đồng, giáo dục tinh thần đoàn kết, kỷ luật và rèn luyện sức bền, khơi dậy tài năng và phẩm chất tốt đẹp của con người.
Lễ hội đua ghe ngo Sóc Trăng diễn ra khi nào?
Lễ hội đua ghe ngo Sóc Trăng là một sự kiện đặc sắc với hai phần chính: đua trên cạn và đua dưới nước. Đua ghe Ngo dưới nước là điểm nhấn thu hút sự chú ý của đông đảo người dân sau Lễ thả đèn nước Lôi Prôtip vào rằm tháng 10 âm lịch. Lễ hội diễn ra trên sông Maspéro, trung tâm Thành phố Sóc Trăng, bao gồm nghi thức hạ thủy và Hội đua ghe Ngo đầy sôi động.
Lễ hội đua ghe ngo Sóc Trăng, diễn ra rằm tháng 10 âm lịch, thu hút đông đảo du khách.
Chuẩn bị cho Lễ hội đua ghe ngo Sóc Trăng
3.1 Nghi thức hạ thủy ghe Ngo
Trước cuộc đua chính thức khoảng một tuần, nghi thức hạ thủy ghe Ngo được tổ chức trang trọng. Chiếc ghe được đặt giữa sân chùa, hướng về phía mặt trời mọc. Các vận động viên đứng xung quanh, chắp tay cầu nguyện. Các Achar tụng kinh chúc phúc, rải nước lành cho đội viên, cầu bình an và tiếp thêm sức mạnh, niềm tin trước khi ra thi đấu.
Lễ hạ thủy diễn ra trước đua chính thức 1 tuần.
3.2 Cách phân chia đội viên thi đấu
Trong tuần thi đấu, các vận động viên sẽ miệt mài tập luyện trên ghe, rèn luyện sức bền, dẻo dai và sự ăn ý giữa các thành viên. Mỗi đội đua ghe thường có từ 70 đến 80 trai tráng khỏe mạnh đến từ địa phương, bao gồm cả vận động viên chính thức và dự bị. Theo truyền thống, mỗi ghe Ngo cần 3 người điều khiển. Người ngồi mũi ghe đảm nhận vai trò chỉ đạo kỹ thuật bơi và các nghi lễ. Người ngồi giữa, được gọi là Blong Kchay, dùng còi hoặc cồng thúc để động viên các đội viên ở khu vực giữa ghe. Cuối cùng, Sayak, người ngồi ở đuôi ghe, có nhiệm vụ điều chỉnh kỹ thuật bơi cho cả đội.
Đội hình ghe Ngo là một tổ chức chặt chẽ với các vị trí riêng biệt. Phía sau mũi ghe là cặp con dầm, hai người bơi nhanh, đồng đều nhịp giúp định hướng cho đội. Tiếp theo là kôn chro va với 6 người bơi, kế đến là kô lich với 28 người quỳ bơi, sẵn sàng bật dậy tạo sức đẩy mạnh cho ghe về đích. Phía sau là 8 sroong dôn nhún bơi tạo thêm lực đẩy. Cuối cùng là lái chính và 2 lái phụ đứng song song phía trước, dẫn dắt con thuyền băng băng trên mặt nước.
Đội ghe Ngo thường có 70-80 người với nhiều vai trò.
3.3 Quy trình thi đấu ghe Ngo
Sáng trước ngày thi đấu, các đội ghe làm lễ xuất quân trang trọng tại chùa, đoạn sông hoặc trung tâm làng, xã. Ghe Ngo được đưa đến địa điểm thi đấu, các đội tập trung tại khán đài để nhận lịch đua đã được bốc thăm chia bảng. Hội đua ghe diễn ra trong 2 ngày, từ vòng loại đến chung kết. Mỗi đội đua theo lịch thi đấu đã nhận, do chịu ảnh hưởng của thủy triều lên từ 13h00, nên các cuộc đua diễn ra vào buổi sáng phải bắt đầu từ 7h30.
Ghe nam xuất phát bằng cách nắm dây, ghe nữ gióng hàng so mũi ghe, theo quy định Ban Tổ chức. Trọng tài sẽ thổi còi tạm ngưng, nhắc nhở và hướng dẫn ghe vi phạm trở lại vị trí xuất phát nếu có ghe phạm quy. Ghe vi phạm lần thứ hai sẽ bị xử thua cuộc. Các đội chỉ được phép bơi khi trọng tài ra lệnh xuất phát.
Để bước vào vòng chung kết, đội đua không chỉ cần sức mạnh mà còn cần sức bền và người chỉ huy tài ba. Phần thưởng tinh thần lớn nhất là vinh dự cho thôn làng và tinh thần thể thao gắn kết mọi người.
Lễ hội đua ghe ngo Sóc Trăng: Rèn luyện thể lực & tinh thần đồng đội.
Lễ hội đua ghe ngo Sóc Trăng thu hút đông đảo người dân và nhà sư.
Người dân địa phương náo nhiệt cổ vũ đua ghe.
Lễ hội đua ghe ngo Sóc Trăng, hoạt động truyền thống của cộng đồng Khmer, không chỉ gắn liền với sản xuất nông nghiệp mà còn mang giá trị văn hóa, tinh thần sâu sắc. Với ý nghĩa đặc biệt, lễ hội hứa hẹn sẽ là điểm đến lý tưởng cho những ai muốn trải nghiệm không khí náo nhiệt, sôi động của những buổi hội hè.
Nguồn: Tổng hợp | Ảnh: Huỳnh Phương (vnexpress)
