Chùa Từ Quang (Chùa Đá Trắng): Cổ tự đầu tiên của Phú Yên – Nét đẹp cổ kính giữa lòng thành phố

Chùa Từ Quang (Chùa Đá Trắng) Phú Yên là điểm du lịch tâm linh hấp dẫn, nổi tiếng với kiến trúc độc đáo và vườn xoài đá trắng thơm ngon. Khám phá ngôi chùa cổ cùng Hải Âu Travel để trải nghiệm trọn vẹn vẻ đẹp của xứ Nẫu.

Chùa Từ Quang (Chùa Đá Trắng) – Phú Yên

Chùa Từ Quang (hay còn gọi là chùa Đá Trắng), tọa lạc trên một triền đồi toàn đá trắng tại Phú Yên, được xây dựng từ năm 1797. Nằm ở độ cao gần 100m so với mặt nước biển, chùa tựa lưng vào núi Xuân Đài, hướng mặt ra sông Ngân Sơn và sông Nhân Mỹ, tạo nên một cảnh quan hùng vĩ và thanh tịnh.

Chùa sở hữu diện tích đất rộng khoảng 5.000 m2, nơi đây tọa lạc 8 ngôi tháp lớn nhỏ, cao thấp khác nhau, được xây dựng để thờ tự các vị hòa thượng khai sáng và trụ trì. Phía Tây chùa là khu vực xây dựng những ngôi tháp này, mỗi ngôi mộ tháp đều được trang trí hoa văn, phù điêu và tượng thú tinh xảo, tạo nên một vẻ đẹp uy nghi và tráng lệ. Ngôi tháp lớn nhất nổi bật giữa những ngôi tháp nhỏ hơn, tuy nhiên phần chữ khắc trên bia mộ đã bị rêu phong và xói mòn khiến việc đọc hiểu gặp khó khăn. Dẫu vậy, những nét hoa văn tinh tế cùng kiến trúc độc đáo vẫn toát lên vẻ đẹp cổ kính, thu hút sự tò mò và khám phá của du khách.

Chùa Từ Quang (Chùa Đá Trắng) Phú Yên nổi tiếng với Đại hồng chung nặng 330 kg, do hòa thượng Pháp Ngữ đúc ở Huế vào năm Duy Tân thứ chín. Không chỉ vậy, du khách còn được chiêm ngưỡng khung cảnh cổ kính hữu tình và thưởng thức những trái xoài ngọt ngào từ cụm cây di sản Việt Nam, góp phần tạo nên nét độc đáo cho ngôi chùa.

Chùa Từ Quang (Đá Trắng) Phú Yên: Kiến trúc cổ kính.

Chùa Từ Quang (Chùa Đá Trắng) Phú Yên: nét đẹp cổ kính.

2.1 Vị trí địa lý

Chùa Từ Quang (Chùa Đá Trắng) ở Phú Yên tọa lạc tại thôn Cần Lương, xã An Dân, huyện Tuy An, cách thành phố Tuy Hòa khoảng 35km về phía Bắc.

Hướng dẫn di chuyển đến Chùa Từ Quang (Chùa Đá Trắng) Phú Yên

Chùa Từ Quang, với hơn 300 năm lịch sử, đã từng là nơi tu hành của nhiều vị danh sư. Trong số đó, thiền sư Huệ Nhãn nổi bật với công lao to lớn. Ông đã huy động các tăng tín đồ Phật tử thập phương, góp phần xây dựng con đường lát xi măng từ quốc lộ 1A dẫn lên chùa, một minh chứng trường tồn cho lòng thành kính và sự kết nối cộng đồng.

Chùa Từ Quang (Chùa Đá Trắng) tọa lạc tại Phú Yên, cách thành phố Tuy Hòa 40km về phía Bắc. Di chuyển từ trung tâm Phú Yên theo quốc lộ 1A, bạn sẽ dễ dàng tìm thấy chùa sau khi qua trạm thu phí huyện Tuy An. Từ đây, bạn tiếp tục chạy lên dốc Cây Xoài, biển chỉ dẫn lên chùa Từ Quang sẽ hiện ra bên tay trái. Lưu ý, đường lên chùa khá dốc và dài, hãy đi chậm rãi, cẩn thận, đặc biệt là khi di chuyển xuống dốc về QL1A vì đoạn đường này khá nguy hiểm.

Chùa cách thị xã Sông Cầu khoảng 25km, trên đường đi bạn sẽ bắt gặp cầu gỗ Ông Cọp, một địa điểm check-in nổi tiếng của Phú Yên. Nếu gặp khó khăn, hãy sử dụng Google Maps hoặc hỏi người dân địa phương.

Chùa Từ Quang (Đá Trắng) Phú Yên ẩn mình giữa núi rừng.

Kiến trúc Chùa Từ Quang (Chùa Đá Trắng) Phú Yên

3.1 Công trình nghệ thuật cổ độc đáo

Nằm ẩn mình trên độ cao gần 100m so với mực nước biển, Chùa Từ Quang (Chùa Đá Trắng) Phú Yên là một tuyệt tác kiến trúc. Bao quanh bởi những khối đá trắng phau, chùa mang vẻ đẹp lung linh, kỳ bí, như một viên ngọc ẩn mình giữa thiên nhiên. Được xây dựng từ năm Đinh Tỵ – 1797 dưới triều vua Quang Toản nhà Tây Sơn, chùa còn có tên chữ là Bạch Thạch tự, Từ Quang tự hay Linh Quang tự.

Mặc dù trải qua chiến tranh, ngôi chùa đã bị phá hủy và được xây dựng lại gần như hoàn toàn, nhưng vẫn giữ được một số nét kiến trúc độc đáo từ thuở ban đầu. Cổng chùa, khu vườn mộ tháp với lối kiến trúc cổ xưa sẽ khiến bạn ấn tượng ngay từ cái nhìn đầu tiên. Con đường quốc lộ 1A dẫn lên chùa được lát bằng những phiến đá lớn, mang một ý nghĩa lịch sử đặc biệt. Không phải những khối đá khổng lồ như Kim tự tháp Ai Cập, nhưng những viên đá được đẽo gọt tinh xảo, nối dài hàng cây số, thể hiện óc thẩm mỹ và công sức phi thường của người xưa.

Chùa Đá Trắng mang nét độc đáo với khu mộ tháp cổ, nơi những bảo tháp được trang trí tinh xảo bởi hoa văn, phù điêu và tượng thú. Tượng hổ, tượng kỳ lân uy nghi với nhiều tư thế dáng vẻ, thể hiện sức mạnh phi thường, góp phần tạo nên chỉnh thể kiến trúc độc đáo cho ngôi chùa.

Hằng năm, các bộ, chiến sĩ đến hành lễ, dâng hương tưởng nhớ công ơn các anh hùng hi sinh.

3.2 Pháo đài của nghĩa quân Cần Vương

Chùa Từ Quang (Chùa Đá Trắng) Phú Yên không chỉ là một ngôi chùa cổ kính mà còn là pháo đài vững chắc của phong trào Cần Vương. Với địa thế hiểm trở, chùa được trang bị hai khẩu thần công đại bác để canh phòng mặt biển, đồng thời trở thành nơi hội họp bí mật của Thống soái Lê Thành Phương cùng các cấp chỉ huy.

Cuộc khởi nghĩa của Lê Thành Phương, như bao cuộc khởi nghĩa khác của phong trào Cần Vương, nhanh chóng bị thực dân Pháp và tay sai đàn áp sau gần hai năm. Những chiến công vang dội của nghĩa quân dần phai nhạt, thay vào đó là nỗi đau mất mát và sự tàn bạo của kẻ thù. Hai khẩu thần công, từng là biểu tượng của sức mạnh và lòng yêu nước, nay nằm trơ trọi trong chùa Đá Trắng. Tiếng chuông chùa, tiếng chim muông, vườn xoài xanh mát, và đá trắng đều trở thành những người bạn đồng hành của chúng, chứng kiến sự tàn phá và hy sinh của một thời hào hùng.

Lễ hội Chùa Từ Quang (Phú Yên) thu hút đông đảo du khách.

Giá trị lịch sử Chùa Từ Quang (Chùa Đá Trắng) Phú Yên

Xoài tượng tiến vua, sản vật quý của chùa Đá Trắng, mang hương vị độc đáo, là minh chứng cho sự trù phú của vùng đất này.

Chùa Thiên Thai nức tiếng với tương ngọt, còn chùa Đá Trắng lại nổi danh bởi xoài tiến. Tương truyền, khi dừng thuyền chiến trên vịnh Xuân Đài, chúa Nguyễn Ánh đã được thưởng thức xoài Đá Trắng và vô cùng ưa thích. Dưới triều Gia Long, cùng với bòn bon Quảng Nam, xoài Đá Trắng trở thành “Nhị bảo ngự thiện”. Mỗi dịp Tết Đoan ngọ, Phú Yên phải dâng vua từ 1.000 đến 2.000 trái xoài, minh chứng cho vị thế đặc biệt của loại trái cây này.

Xoài Đá Trắng là một giống xoài độc đáo, khác biệt với các giống xoài khác bởi sắc hoa trắng tinh khôi. Trái xoài nhỏ nhắn, vỏ mỏng, mang vị ngọt thanh và hương thơm quyến rũ, chín lâu nên giữ được hương vị thơm ngon. Hiện nay, chỉ còn sót lại 4 cây xoài gốc cổ thụ ở Đá Trắng, nằm rải rác ở 4 góc chùa, nhưng 3 trong số đó đã ngừng cho trái, chỉ còn một cây năm ra năm không. Xoài Đá Trắng ươm trồng từ giống gốc rất khó sống, trong khi đó, những cây xoài trong vườn chùa đều là giống từ nơi khác. Vào thời Tây Sơn, xoài Đá Trắng được coi là báu vật, quan huyện lệnh phải cử người canh giữ vườn xoài và ghi chép kỹ lưỡng quá trình ra hoa, thụ trái, thu hoạch. Thậm chí, quan tỉnh Phú Yên còn huy động một đội quân chuyên chở xoài vào kinh đô Huế để vua thưởng thức và ban lộc cho các quan đại thần.

Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn Phú Yên đang nỗ lực bảo tồn xoài Đá Trắng, đặc sản địa phương, trước nguy cơ tuyệt chủng. Các biện pháp được triển khai nhằm lưu giữ và nhân giống giống xoài quý hiếm này.

Tượng Phật Bà trước chùa thu hút nhiều người viếng thăm, dọn dẹp.

Xoài đá trắng nức tiếng thơm ngon.

Hội nghị bí mật Võ Trứ – Trần Cao Vân năm 1898, một sự kiện quan trọng đánh dấu bước ngoặt trong phong trào kháng chiến chống Pháp của Việt Nam.

Rằm tháng 7 âm lịch, chùa Đá Trắng đông nghịt khách thập phương về dự lễ Vu Lan. Lợi dụng cơ hội này, lãnh tụ Võ Trứ triệu tập một cuộc họp bí mật. Nhận được tin, dù bệnh tình trầm trọng, Trần Cao Vân vẫn lên võng rời Bình Định vào Phú Yên dự họp khẩn cấp. Ông lo ngại Võ Trứ hành động quá nóng vội, cần phải có cuộc họp để bàn bạc kĩ càng.

Ngôi chùa Đá Trắng, chứng nhân lịch sử bi tráng của dân tộc, ghi dấu một cuộc khởi nghĩa thất bại nhưng hào hùng. Lãnh tụ Võ Trứ, với lá cờ Minh trai chủ tể, đã dũng cảm dẫn dắt nghĩa quân chống lại quân Pháp, nhưng vũ khí thô sơ và thiếu kinh nghiệm chiến trận đã khiến cuộc khởi nghĩa nhanh chóng bị dập tắt. Mặc dù thất bại, lòng yêu nước và tinh thần bất khuất của Võ Trứ và nghĩa quân vẫn được ghi nhớ mãi. Nay, tại chùa Đá Trắng, một ngôi miếu nhỏ được dựng lên để tưởng nhớ hai chí sĩ Võ Trứ – Trần Cao Vân cùng các nghĩa quân đã hy sinh vì độc lập tự do của đất nước.

Chùa Từ Quang (Chùa Đá Trắng) tại Phú Yên là điểm đến lý tưởng cho những ai muốn trải nghiệm du lịch tâm linh. Nằm ẩn mình giữa khung cảnh thiên nhiên thơ mộng, ngôi chùa cổ kính này mang vẻ đẹp độc đáo, thu hút du khách bởi kiến trúc độc đáo và không gian thanh tịnh. Khi đến Phú Yên, đừng bỏ lỡ cơ hội ghé thăm và chiêm ngưỡng vẻ đẹp của Chùa Đá Trắng.

Nguồn: Tổng hợp