Setsubun: Lễ hội ném đậu xua đuổi tà ma truyền thống Nhật Bản

Setsubun, lễ hội Nhật Bản diễn ra vào tháng Hai, là dịp để người dân chào đón mùa xuân, xua đuổi tà ma và cầu mong một năm mới bình an, thịnh vượng.

Setsubun: Lễ hội chào đón mùa xuân

Setsubun (節分, tiết phân) là ngày trước khi mùa xuân bắt đầu, nghĩa đen là chu kỳ hoặc sự phân chia các mùa. Trong lịch sử, nó chỉ ngày trước mỗi tiết khí trong số 24 tiết khí được gọi là Nijushisekki, dựa trên lịch âm dương truyền thống của Trung Quốc. Mỗi tiết khí có khoảng 15 ngày, được xác định bằng vị trí của mặt trời trên bầu trời. Khi trái đất quay quanh mặt trời một vòng thì được tính là một chu kỳ. Bắt đầu mỗi mùa là Risshun (ngày đầu tiên của mùa xuân), Risshatsu (ngày đầu tiên của mùa hè), Risshū (ngày đầu tiên của mùa thu) và Risshuyu (ngày đầu tiên của mùa đông). Risshun là ngày đầu tiên của năm trong 24 tiết khí, nên Setsubun dần chỉ một ngày trước Risshun. Lễ Risshun diễn ra vào khoảng ngày 4 tháng 2 hàng năm, do đó lễ Setsubun được tổ chức vào ngày 3 tháng 2.

Mặt nạ quỷ, biểu tượng của lễ hội ném đậu Setsubun ở Nhật Bản. (Ảnh: GYRO/amanaimagesRF/Getty Images)

Lễ hội Setsubun tại đền Sensoji, Tokyo: Hai phụ huynh hóa trang thành quỷ, trẻ em ném đậu cầu may mắn. (AFP-JIJI)

2. Lịch sử về ngày Setsubun

Setsubun, một lễ hội Nhật Bản có nguồn gốc từ Trung Quốc, được du nhập vào Nhật Bản vào thời Heian (794-1185). Trong thời Muromachi (1336-1573), việc ném đậu để xua đuổi ma quỷ trở thành một phần quan trọng của lễ hội. Người ta tin rằng đậu, một loại lương thực quan trọng, có sức mạnh thiêng liêng để xua đuổi tà ma, tương tự như gạo. Từ “mame” (豆) trong tiếng Nhật, nghĩa là đậu, cũng đồng âm với “mame” (魔目), nghĩa là mắt quỷ. Do đó, việc ném đậu được xem như một hành động “tiêu diệt quỷ” (mametsu, 魔滅).

Nguồn gốc nghi lễ: Thời Muromachi.

3. Những hoạt động trong ngày Setsubun?

3.1 Ném đậu

Lễ ném đậu (mame-maki) là một truyền thống độc đáo của Nhật Bản diễn ra vào buổi tối Setsubun, ngày trước mùa xuân. Người dân tin rằng đậu có khả năng xua đuổi tà ma và mang lại sức khỏe. Đậu nành, với niềm tin về khả năng xua đuổi bệnh tật và điều không tốt, thường được sử dụng. Đậu rang, hay đậu may mắn fuku-mame ‘福豆’, cũng được dùng để ngăn chặn đậu nảy mầm sau khi hấp thụ linh hồn ma quỷ, giúp xua đuổi những điều xui xẻo. Người Nhật tin rằng đậu rang đã được thanh lọc, mang đến may mắn và sức khỏe.

Lễ ném đậu thường được bắt đầu từ cửa sổ, di chuyển về phía cửa trước, với câu hô vang “Oni wa soto! Fuku wa uchi!” (Quỷ, ra. Hạnh phúc, vào!) hoặc ngược lại. Truyền thống này bắt nguồn từ niềm tin xưa kia về những linh hồn xấu xa. Gia đình có trẻ nhỏ đặc biệt háo hức với lễ hội này, khi một người đóng vai yêu tinh và chạy xung quanh, trong khi những người khác ném đậu vào người đó.

Setsubun: Ngày ném đậu truyền thống.

3.2 Ăn đậu

Sau lễ ném đậu, mọi người được ăn đậu thỏa thích. Tuy nhiên, truyền thống là ăn số đậu bằng với tuổi của mình. Đậu nành nấu chín, được gọi là fuku-mame, mang ý nghĩa thanh lọc và cầu mong hạnh phúc. Người ta tin rằng việc ăn fuku-mame sẽ mang lại sức khỏe và may mắn trong năm mới.

Đậu mang may mắn năm mới.

3.3 Ehomaki

Eho-maki, những cuộn sushi quay mặt về hướng phước lành, bắt nguồn từ phong tục ăn sushi hướng về vị thần của năm, hay eho-ho, được cho là mang lại may mắn. Đặc biệt trong ngày Setsubun, người ta ăn eho-maki với hy vọng điều ước thành hiện thực. Truyền thuyết kể rằng, bạn sẽ gặp may mắn nếu ăn eho-maki mà không nói một lời.

Nắm chặt eho-maki, quay mặt về hướng đông-đông bắc, hướng may mắn của năm 2024. Ăn trọn cuộn sushi trong im lặng, nghiền ngẫm về mùa qua, cầu mong sức khỏe và hạnh phúc trong mùa xuân đang đến. Mỗi miếng sushi như lời khấn nguyện, mang theo hương vị thanh tao của mùa xuân.

Ehomaki, cuộn sushi 7 thành phần, được ăn nguyên cuộn vào đêm Setsubun.

3.4 Okame, vị thần may mắn

Ngoài mặt nạ oni trong lễ Setsubun, người ném đậu thường đeo mặt nạ của thần Okame – vị thần may mắn, hạnh phúc và lòng tốt. Với khuôn mặt trắng trẻo, đôi má phúng phính và nụ cười ấm áp, thần Okame bảo vệ con người khỏi điều xui xẻo, xua đuổi quỷ dữ và sinh vật độc ác bằng đậu nành.<img alt="Mặt nạ thần Okame (bên trái)” width=”800″ height=”490″ class=”wp-image size-full” src=”https://haiautravel.com/wp-content/uploads/2024/12/7-le-hoi-setsubun-nem-dau-xua-duoi-ta-ma-tai-nhat-ban.jpg” />Mặt nạ thần Okame (bên trái)

4. Món ngon trong dịp Setsubun

Đậu nành rang (福豆): Món ăn truyền thống trong dịp Setsubun, đậu nành rang ngọt ngào, giòn tan, dễ tìm thấy ở khắp mọi nơi, từ siêu thị đến các quầy hàng rong.

Ehomaki: Setsubun nổi tiếng với món Ehomaki, sushi cuộn đặc biệt tượng trưng cho may mắn. Được làm với bảy nguyên liệu, đại diện cho Bảy vị thần may mắn (Shichifukujin), Ehomaki mang đến sức khỏe, hạnh phúc và thịnh vượng. Bạn có thể lựa chọn bất kỳ bảy nguyên liệu sushi yêu thích, miễn là cuộn chặt để giữ trọn vẹn năng lượng may mắn. Lưu ý quan trọng: không được cắt Ehomaki, vì điều đó có thể ảnh hưởng đến vận may của bạn!

Kenchinjiru (Súp rau kiểu Nhật): Kenchinjiru, một món súp trong suốt của chùa Phật giáo, là món ăn truyền thống ngày Setsubun ở một số vùng thuộc Kanto. Được nấu từ các loại rau củ, đậu phụ, nấm hương và nước kho kombu, kenchinjiru mang hương vị thanh đạm, ấm lòng.

Kenchinjiru: súp rau, đậu phụ Nhật Bản.

Soba:Soba, được coi là biểu tượng may mắn, thường được người Nhật thưởng thức vào ngày Setsubun, ngày cuối cùng của mùa đông theo lịch âm.

Mì soba mang may mắn ngày Setsubun.

Fukucha:Lễ Setsubun, người Nhật uống fukucha – trà may mắn, pha từ đậu nành rang, mận và kombu, thể hiện mong muốn sức khỏe dồi dào.

Fukucha: Trà may mắn mừng lễ Setsubun.

5. Tận hưởng Setsubun tại Nhật Bản

Lễ hội Setsubun, vốn là một nghi lễ gia đình, nay đã trở thành một sự kiện xã hội lớn, thu hút sự chú ý của truyền thông và nhiều nhân vật nổi tiếng như chính trị gia, nghệ sĩ, diễn viên và võ sĩ sumo. Hai trong số những lễ hội lớn nhất là lễ hội Setsubun ở chùa Zojo-ji tại Tokyo và chùa Naritasan ở tỉnh Chiba. Tại những ngôi chùa này, hơn một tấn đậu nành rang được tung lên cho đám đông trong dịp lễ hội mùa xuân Nhật Bản vào tháng Hai.

Lễ hội Setsubun ở chùa Senso-ji, Asakusa, mang một nét riêng biệt. Thay vì câu “Oni wa soto! Fuku wa uchi!” phổ biến ở các vùng khác, người dân Asakusa hô vang “Senshu banzei fuku wa uchi!”. Lời chú này thể hiện niềm tin vào vị thần bảo hộ Quán Thế Âm Bồ Tát, người được cho là đủ sức xua đuổi ma quỷ. “Sự may mắn vĩnh cửu sẽ đến!” – lời khẳng định mạnh mẽ về lòng tin và mong ước cho một năm mới an khang, thịnh vượng.

Lễ hội Setsubun ở chùa Senso-ji.

Đến Nhật Bản vào đầu tháng hai, hãy hòa mình vào không khí sôi động của lễ hội Setsubun tại các ngôi chùa ở thủ đô. Tham gia trò chơi ném đậu đầy sôi động, bạn sẽ được trải nghiệm một nét văn hóa độc đáo, chỉ có ở Nhật Bản. Sau khi kết thúc, đừng quên mua ehomaki, một loại sushi đặc biệt, để ăn theo hướng phù hợp và cầu may mắn cho cả năm. Hãy ghi nhớ những thông tin này để chuyến du lịch Nhật Bản của bạn thêm phần trọn vẹn!

Nguồn: Tổng hợp.