Chùa Báo Quốc Huế: Nét linh thiêng trầm mặc, lịch sử hàng trăm năm

Chùa Báo Quốc, cổ tự linh thiêng từ thế kỷ XVII, là trung tâm tu học nổi bật của Huế. Cùng Hải Âu Travel khám phá chốn tâm linh này!

Chùa Báo Quốc – Biểu tượng Huế cổ kính

17 Bảo Quốc, phường Phường Đúc, TP. Huế, Thừa Thiên Huế.

Nằm trên đồi Hàm Long, gần xóm Lịch Đợi (nay thuộc phường Phường Đúc, thành phố Huế), chùa Báo Quốc không chỉ là chốn thanh tịnh, yên bình cho những ai tìm về với đạo Phật mà còn là Trung tâm Phật học của Huế, nơi hàng trăm tăng ni Phật tử tham gia học tập, tu dưỡng mỗi năm. Chùa cũng là điểm đến du lịch tâm linh thu hút du khách thập phương, là di tích cổ kính, đậm nét thiền tập của vùng đất kinh kỳ xưa.

Nằm trên đồi Hàm Long, chùa Báo Quốc toát lên vẻ thiền tịnh của kinh kỳ xưa. (Ảnh: Trần Đình Đức Hiếu)

Chùa Báo Quốc – chốn thanh tịnh, trung tâm Phật học Huế. (Ảnh: Dulichconvoi)

2 . Lịch sử của chùa Báo Quốc Huế

Hòa thượng Giác Phong, người Quảng Đông, Trung Quốc, khai sơn chùa Báo Quốc vào thế kỷ 17 dưới thời vua Lê Dụ Tông. Ban đầu, ngôi chùa mang tên Hàm Long Tự.

Năm 1747, Hiếu Võ Vương Nguyễn Phúc Khoát cho trùng tu chùa và đặt biển hiệu “Sắc Tứ Báo Quốc Tự” bằng chữ Hán. Biển hiệu được ghi dòng chữ “Quốc Vương Từ Tế đạo nhân ngự đề” bên trái và “Cảnh Hưng bát niên hạ ngũ nguyệt cát nhật” bên phải. Bên cạnh đó, tấm biển còn được chạm khắc bốn con dấu và một triện tròn khắc chữ “Quốc Chúa Nam Hà”. Hiện nay, tấm biển sơn son thếp vàng cùng các bức liễu thư từ thời ấy vẫn được bảo tồn.

Chùa, từng xuống cấp trầm trọng vào năm 1776, được hồi sinh vào năm 1808 nhờ công lao của hoàng hậu Hiếu Khương. Bà cho xây dựng lại chùa, dựng tam quan, tạc tượng Phật, đúc bảo khánh và đại hồng chung nặng 826 cân ta, cao 1,4m, đường kính 1,2m. Không chỉ tái thiết, hoàng hậu còn xin ruộng nước, đất khô làm tự điền, lấy lại đất bị chiếm đoạt, và vua Gia Long đổi tên chùa thành Thiên Thọ Tự.

Năm 1824, vua Minh Mạng đổi tên chùa Thiên Thọ thành Báo Quốc Tự do chữ “Thiên Thọ” vốn được dùng để chỉ núi và lăng của vua Gia Long. Năm 1830, nhà vua tổ chức đại giới đàn tại chùa nhân dịp mừng thọ 40 tuổi.

Năm 1858, chùa bị hư hại nặng nề, vua Tự Đức cùng hoàng thái hậu Từ Dũ đã tài trợ trùng tu chánh điện và các công trình khác. Dưới triều đại của vua Tự Đức và Thành Thái, nhiều lễ hội lớn được tổ chức tại đây, góp phần tôn vinh giá trị văn hóa và lịch sử của ngôi chùa.

Năm 1948, An Nam Phật học hội thành lập Sơn môn Phật học đường tại chùa Báo Quốc nhằm đào tạo tăng tài.

Hiện nay, chùa do Hòa thượng Thích Đức Thanh trụ trì. Thầy là Ủy viên Thường trực Hội đồng Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam và Trưởng Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Thừa Thiên Huế.

Khám phá kiến trúc cổ kính chùa Báo Quốc

Chùa Báo Quốc mang kiến trúc chữ khẩu độc đáo, với các dãy nhà khép kín tạo thành hình vuông. Chánh điện uy nghi ở mặt trước, hai bên là nhà khách và tăng xá, phía sau là nhà hậu tổ thờ bình tro Tổ Giác Phong. Qua Cổng Tam Quan là khoảng sân rộng rợp bóng cây xanh, mang đến cảm giác thanh bình. Ở giữa là khu vườn cây cảnh, tô điểm thêm vẻ đẹp thanh tịnh. Kiến trúc chữ khẩu tạo nên không gian thoáng đãng, yên tĩnh, tràn ngập ánh sáng và hương thơm hoa trái, tạo nên một chốn linh thiêng an yên.

Chùa Báo Quốc kiến trúc chữ khẩu Hán. (Ảnh: Vinpearl)

Cổng Tam Quan rêu phong, bậc thang dẫn lối. (51 ký tự)

Cổng Tam Quan dẫn vào sân rộng, cây xanh mát rượi. (Ảnh: Dulichconvoi)

Ngôi chánh điện chùa Báo Quốc toát lên vẻ đẹp truyền thống với kiến trúc trùng lương trùng thiềm, gồm ba gian hai chái. Các cột trụ và vách tường được khảm mảnh sành tinh xảo, nổi bật với họa tiết rồng uyển chuyển. Tượng Phật được thờ trang nghiêm trong khung kính, với tượng Phật Tam Thế ở án giữa, Đức Phật Thích Ca cùng hai vị tôn giả Ca Diếp và A Nan. Hai bên là tượng Bồ Tát Quán Thế Âm và Bồ Tát Địa Tạng, tạo nên không gian linh thiêng và trang nghiêm.

Chánh điện chùa kiến trúc độc đáo, kiểu trùng lương trùng thiềm. (Ảnh: Dulichconvoi)

Cột trụ và vách tường được khảm mảnh sành, điểm xuyết họa tiết rồng tinh xảo. (Ảnh: Dulichconvoi)

Chánh điện, ảnh: Tấn Nhật.

Khuôn viên chùa còn có tượng đài Quan Thế Âm Bồ Tát uy nghi. Phía sau là khu tháp Tổ, nơi an nghỉ của Ngài Giác Phong – vị tổ khai sơn. Xung quanh chùa là những cây cổ thụ lâu năm, tạo nên không gian mát mẻ, yên bình, mang đến cảm giác thanh tịnh cho du khách.

Tượng Quan Thế Âm uy nghi tại chùa. (Ảnh: Tấn Nhật)

Tháp Tổ đá, phía sau chùa Báo Quốc (Ảnh: Dulichconvoi)

Ghé chùa Báo Quốc, nghe chuyện giếng Hàm Long.

Nằm dưới chân đồi Hàm Long, về phía Bắc ngôi chùa cổ kính, là giếng Hàm Long – một dòng nước trong veo, ngọt mát tinh khiết. Sâu từ 5 đến 6 mét, giếng được mệnh danh là “Hàm Long” bởi mạch nước phun lên mạnh mẽ như vòi rồng. Xuất hiện từ thời khai sơn (năm 1674), nước giếng từng được dùng để tiến dâng lên các Chúa, khiến nó trở thành giếng cấm, giếng thiêng trong truyền thuyết. Từ đó, câu ca dao lưu truyền:

“Chùa Hàm Long thơm trong giếng cấm,

Nước chảy đâu ai ngăn nổi.

Truyền thuyết kể rằng, giếng cổ này gắn liền với vận mệnh nhà Nguyễn. Khi chúa Nguyễn vào Thuận Hóa định đô, ông gặp nhiều hiện tượng kỳ bí. Một giấc mộng về con rồng uy nghiêm, hô mưa gọi gió, báo hiệu điềm gở cho quốc gia. Lo lắng, chúa Nguyễn cho người tìm hiểu nguyên nhân, và giếng cổ này chính là kết quả của cuộc tìm kiếm ấy.

Để trấn áp con rồng dữ quấy phá kinh thành, Chúa Nguyễn đã mời thầy phong thủy đến xem. Thầy chỉ ra dãy núi thiêng trước kinh thành với những long mạch phức tạp, biến hóa khôn lường. Long mạch hội tụ nguồn sinh khí mạnh mẽ, nhưng cũng ẩn chứa nguy hiểm. Nghe theo lời khuyên, Chúa Nguyễn mời cao nhân về cúng bái, chấn yểm và thu phục rồng dữ. Nỗ lực này đã mang lại kết quả, con rồng không còn quấy phá, đời sống nhân dân trở lại bình yên. Ngọn núi nơi rồng ẩn mình được đặt tên là Bình An Sơn, lưu giữ dấu tích của câu chuyện năm xưa. Cho đến nay, xung quanh giếng cổ vẫn còn những hoa văn hình rồng uốn lượn, nhắc nhở về sự kiện lịch sử ấy.

Giếng Hàm Long – linh thiêng, đầy câu chuyện thú vị. (Ảnh: Dulichconvoi)

Bia đá giếng Hàm Long ghi lịch sử giếng. (Ảnh: Vinpearl)

Truyền thuyết kể rằng giếng Hàm Long gắn liền với sự kiện xây dựng chùa Báo Quốc vào thế kỷ XVII. Khi đó, Thiền sư Giác Phong khát nước, ông đào giếng dưới chân núi. Điều kỳ lạ là chỉ sau ba nhát cuốc, mạch nước trong vắt đã phun trào như miệng rồng. Nước giếng mát lạnh, ngọt ngào, rửa mặt sẽ cảm thấy thư thái và tràn đầy năng lượng. Từ đó, giếng được gọi là Hàm Long, thể hiện sự linh thiêng và nguồn năng lượng dồi dào nơi đây.

Chùa Báo Quốc, một biểu tượng tâm linh của Huế, không chỉ là nơi thờ tự linh thiêng mà còn ẩn chứa nhiều câu chuyện kỳ bí, thu hút du khách gần xa. Ghé thăm Báo Quốc cổ tự, bạn sẽ tìm được sự thanh tịnh, giải tỏa những muộn phiền, đồng thời khám phá giếng cấm Hàm Long – một ẩn số đầy bí ẩn, tạo nên sức hút đặc biệt cho ngôi chùa cổ kính này.

Nguồn: Tổng hợp