Lễ hội Gầu Tào Sapa: Hành trình khám phá nét đẹp độc đáo và bí mật ẩn giấu

Lễ hội Gầu Tào, một trong những hội xuân lớn nhất của đồng bào dân tộc Mông ở Tây Bắc, là một nét đẹp văn hóa độc đáo. Lễ hội có gì đặc biệt? Hãy cùng Hải Âu Travel khám phá câu trả lời.

Lễ hội Gầu Tào: Ý nghĩa tên gọi và lời cầu xin của người Mông.

Lễ hội Gầu Tào trong tiếng Mông nghĩa là “vui chơi ngoài trời”, là hội xuân được tổ chức ngoài trời. Vào dịp này, người Mông dâng lễ lên các vị thần linh, cầu mong sức khỏe, con cái, mùa màng bội thu và cuộc sống ấm no, thịnh vượng.

Hội Gầu Tào rộn ràng tiếng cười.

2. Nguồn gốc của lễ hội Gầu Tào Sapa

Hội Gầu Tào, lễ hội độc đáo của người Mông, từng là nét đặc trưng của các buôn làng Hoàng Liên Sơn mỗi dịp xuân về. Nay, lễ hội xuân lớn nhất này đã lan tỏa đến nhiều bản làng khác như Pha Long – Mường Khương, San Sả Hồ, Phong Liên – Bảo Thắng, mang đến không khí rộn ràng, tươi vui cho các cộng đồng người Mông.

Truyền thuyết Mông kể lại, những cặp vợ chồng mong muốn có con sau nhiều năm kết hôn sẽ tìm đến các vị thần đồi, thần núi, khẩn cầu “xanh hấu tào, xanh hấu pề” ban phúc. Họ hy vọng được phù trợ, sinh được một người con trai như ý. Sau lời cầu nguyện, gia đình sẽ tổ chức hội Gầu Tào, mời họ hàng, xóm giềng đến chung vui, dâng lời tạ ơn các vị thần. Nếu may mắn, người vợ mang thai và sinh con, gia đình sẽ tiếp tục tổ chức lễ hội Gầu Tào theo lời hứa, để bày tỏ lòng biết ơn đối với các vị thần đã phù trợ.

Hội Gầu Tào, lễ hội xuân lớn nhất của người Mông, là dịp sum họp gia đình sau một năm lao động.

Lễ hội Gầu Tào, xuất hiện từ lâu đời trong đời sống văn hóa của người Mông ở Tây Bắc, ban đầu là nghi lễ cầu con cái do một gia đình tổ chức. Chỉ những gia đình khá giả mới có thể tổ chức lễ hội đặc biệt này. Ngày nay, lễ hội Gầu Tào được tổ chức thường xuyên, trở thành lễ hội rộn ràng, náo nhiệt trong cộng đồng người Mông. Ngoài cầu con cái, lễ hội còn là dịp để người dân cầu sức khỏe, may mắn, mùa màng bội thu, cuộc sống ấm no, sung túc.

Lễ hội Gầu Tào Sapa diễn ra khi nào?

Theo truyền thống, lễ hội Gầu Tào thường diễn ra từ mùng 2 đến mùng 4 Tết Âm Lịch. Nhiều vùng người Mông khác lại chọn ngày Thìn đầu tiên trong năm để tổ chức lễ hội, cầu mong một năm mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu.

Khám phá nét đặc sắc của Hội Gầu Tào – ngày hội xuân lớn nhất của người Mông.

Trước kia, việc tổ chức hội Gầu Tào do một gia đình trong bản đảm nhận, được hỗ trợ bởi người thân, họ hàng và cả già làng, trưởng bản. Gia đình chủ hội sẽ mời một người uy tín, giàu kinh nghiệm trong buôn làng làm chủ lễ. Chủ lễ cùng gia đình chọn người chủ cúng, đội bảo vệ lễ hội và đội nấu ăn phục vụ người dân tham dự.

Hội Gầu Tào thường được tổ chức trên những khu đất rộng rãi, bằng phẳng, như một quả đồi chẳng hạn, để đủ chỗ cho đông đảo người dân tham gia. Trước ngày hội, gia đình chủ nhà sẽ dựng cây nêu, thông báo địa điểm tổ chức cho cả làng biết và mời gọi mọi người đến dự. Họ hàng thân thích ở xa cũng được gia đình cử người đi mời, tạo nên không khí rộn ràng chào đón ngày hội xuân lớn nhất trong năm. Tin vui lan tỏa khắp làng, mọi người tự động thông báo cho nhau, cùng nhau tụ họp về xem hội, tạo nên bầu không khí náo nhiệt và tăng cường tình đoàn kết, gắn bó giữa mọi người trong buôn làng.

Lễ hội Gầu Tào của người Mông không thể thiếu cây nêu, biểu tượng của sự linh thiêng. Cây nêu được lựa chọn kỹ càng, phải thẳng, không sâu bệnh, không cụt ngọn và nhất định phải vững chắc, thể hiện sự trường tồn và thịnh vượng.

Trước khi chặt cây nêu, người chủ nhà phải thực hiện nghi lễ cúng bái, thắp hương xin phép các vị thần linh. Sau khi được phép, cây nêu mới được chặt hạ. Lưu ý, cây nêu không được phép đổ xuống đất, ngọn cây phải ngả về hướng Đông. Trong quá trình khiêng cây về, tuyệt đối không được đặt cây xuống đất hoặc để người khác bước qua.

Sau khi mang cây nêu về, chủ nhà không vội dựng lên mà phải tổ chức nghi lễ cúng bái. Họ mổ gà, thắp hương khấn vái các vị thần đồi, thần núi, xin phép “họ” cho phép dựng cây nêu để tổ chức hội. Số lượng cây nêu dựng lên phụ thuộc vào từng vùng. Người Mông ở Mường Khương, Sapa thường dựng một cây nêu, trong khi người dân ở Yên Minh, Đồng Văn và Hà Giang lại dựng ba cây.

Cây nêu trong văn hóa người Mông mang ý nghĩa thiêng liêng. Theo quan niệm của họ, cây nêu là cầu nối giữa trần gian và thế giới thần linh, đưa lời cầu khấn lên trời cao. Người Mông ở Hà Giang lại tin rằng ba cây nêu là ba cột chống trời, vững chãi và thiêng liêng. Ngọn nêu luôn hướng về phía Đông, biểu tượng cho sự sinh sôi nảy nở. Trên thân cây nêu, người Mông treo vải chàm đen hoặc đỏ, cút rượu, ngô, thóc và tiền bạc, thể hiện sự dâng hiến và mong ước về cuộc sống ấm no, sung túc. Dưới gốc nêu là chum rượu to, dành để tiếp đãi những người đến dự lễ.

Hội Gầu Tào đã sẵn sàng! Lễ hội chính thức sẽ diễn ra sau khi hoàn tất các khâu chuẩn bị. Bạn tò mò về những điều đặc biệt trong hai phần của lễ hội? Hãy cùng Hải Âu Travel khám phá nhé!

4.1 Phần lễ

Trong ngày lễ chính, chủ hội thực hiện nghi lễ mổ gà, lợn, bò tùy theo lời khấn hứa với thần linh. Năm đầu mổ lợn, năm thứ hai mổ ba con, và năm cuối cùng mổ một con bò hoặc con co. Sau khi chuẩn bị xong lễ vật, chủ cúng thắp hương rồi cắm dưới gốc cây để khấn tổ tiên. Lời khấn thể hiện lòng biết ơn của gia đình đối với các vị thần xanh hấu tào, xanh hấu pề, những vị thần đã giúp gia đình sinh được con trai. Gia đình tổ chức Gầu Tào mời người Mông khắp vùng về dự, mời hai vị thần về nhận lễ, cầu mong con cháu được khỏe mạnh, làm ăn thuận lợi.

Chủ cúng dâng lễ vật đến thần đồi, thần núi, do chủ hội chuẩn bị.

4.2 Phần hội

Sau phần lễ trang trọng, không khí lễ hội bừng lên với phần hội sôi động. Múa khèn, múa sinh tiền, múa gậy, thi bắn nỏ, đấu võ và hát giao duyên thu hút mọi ánh nhìn. Các chàng trai hào hứng khoe tài, khiến không khí rộn ràng hơn hẳn, những người xung quanh hò reo cổ vũ, tạo nên một bầu không khí náo nhiệt và sống động. Tất cả mọi người đều vui vẻ tham gia, tuân thủ những quy định do gia đình tổ chức đưa ra, góp phần tạo nên một lễ hội trọn vẹn và đáng nhớ.

Múa truyền thống Mông tại Gầu Tào.

Khi màn đêm buông xuống, những chàng trai thi tài với tiếng đàn môi, tiếng sao hay lời ca thầm kín qua hát ống, bày tỏ tâm tư với người thương. Điều đặc biệt là trong lễ hội này, những người đã có gia đình được tự do tìm kiếm bạn tình, tạm quên đi những ràng buộc đời thường. Cuộc thi kết thúc, đội hát hay nhất sẽ được gia chủ mời rượu cảm ơn, lưu giữ những khoảnh khắc vui vẻ của đêm hội.

Hội Gầu Tào, kéo dài từ 3 đến 5 ngày, khép lại bằng những lời hẹn ước ấm áp. Mọi người chia tay trong sự tiếc nuối, gửi gắm vào chén rượu lời hứa gặp lại năm sau, lưu giữ nét đẹp đặc biệt của lễ hội.

Hội Gầu Tào: Chìm đắm trong âm nhạc và vũ điệu đặc sắc của người Mông.

Hội Gầu Tào, lễ hội xuân lớn nhất và đặc sắc nhất của người Mông, là điểm nhấn không thể bỏ qua khi bạn đến Sapa vào những ngày đầu năm. Hòa mình vào không khí sôi động, náo nhiệt nơi đây, bạn sẽ có một trải nghiệm khó quên.

Nguồn: Tổng hợp