Lễ hội Tết cơm mới Sapa: Nét độc đáo của văn hóa bản địa
Lễ hội Tết cơm mới Sapa là lễ hội truyền thống vùng cao Tây Bắc, diễn ra vài ba tuần trước mùa gặt tháng mười để cầu mưa thuận gió hòa, mừng thu hoạch và dâng thành quả lao động lên các vị thần thánh cùng gia tiên.
Lễ hội Tết cơm mới Sapa ra đời
Nguồn gốc lễ hội Tết cơm mới Sapa
Lễ mừng lúa mới, hay còn gọi là Tết cơm mới, là lễ hội trọng đại nhất trong hệ thống lễ hội truyền thống của người Việt Nam. Đối với đồng bào các dân tộc, đặc biệt là tại những bản làng thơ mộng ở Sapa, lễ hội này là biểu hiện đặc sắc của bản sắc văn hóa Tây Bắc. Giống như Tết Nguyên đán của người Kinh, Tết cơm mới thường kéo dài vài tuần trước mùa gặt tháng Mười, đánh dấu một mùa vụ bội thu và sự sum họp của cộng đồng.
Theo quan niệm xưa, ngày Tết cơm mới là dịp thần Tam Thanh giáng trần, quan sát mọi việc tốt xấu để tâu lên Ngọc Hoàng. Lễ hội này được tổ chức hằng năm nhằm cầu mong phúc lành, tránh tai họa, vận hạn.
Lễ hội Tết cơm mới Sapa là nét văn hóa đặc sắc của người Tây Bắc.
1.2 Ý nghĩa của Lễ Hội Tết cơm mới Sapa
Lễ hội Tết cơm mới là nét văn hóa tín ngưỡng đặc sắc của người dân vùng cao Tây Bắc. Hằng năm, vào dịp thu hoạch lúa mới, người dân tổ chức lễ hội để dâng lên ông bà, tổ tiên những hạt gạo thơm ngon, thể hiện lòng biết ơn, sự hiếu thuận và lòng kính trọng.
Lễ hội Tết cơm mới, thường được tổ chức vào một ngày đẹp trời đầu mùa gặt, là dịp để các gia đình và làng bản mừng vụ thu hoạch bội thu, dâng lên các vị thần linh và gia tiên thành quả lao động của mình. Đây cũng là dịp để cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu và những điều tốt đẹp đến với mọi người.
Lễ hội Tết cơm mới Sapa cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu và tưởng nhớ tổ tiên.
1.3 Mục đích của lễ hội
Lễ hội Tết cơm mới Sapa: Thời gian & địa điểm
Lễ hội Tết cơm mới, diễn ra vào đầu mùa gặt tháng Mười, là nét văn hóa đặc sắc của núi rừng Tây Bắc. Kéo dài vài ba tuần, lễ hội mang đến nhiều nghi thức và hoạt động thú vị, thể hiện rõ bản sắc văn hóa độc đáo của các dân tộc nơi đây.
Lễ hội Tết cơm mới Sapa diễn ra vài tuần trước thu hoạch tháng Mười.
Lễ hội Tết cơm mới Sapa: Nét đẹp đặc sắc
3.1 Nghi thức rước “hồn lúa”
Lễ hội Tết cơm mới của người Lào Cai đặc biệt bởi nghi lễ đón hồn lúa mới. Vào ngày này, gia đình cất hết thóc gạo cũ, dọn dẹp nhà cửa sạch sẽ để chào đón hồn lúa mới về, thay thế mùa vụ đã qua, mang đến sự no ấm, sung túc cho cả năm.
Mỗi dân tộc có nghi thức rước hồn lúa riêng biệt, thể hiện văn hóa độc đáo của họ.
Trước Tết cơm mới, người Dao tổ chức nghi lễ rước hồn lúa. Bà cụ lớn tuổi nhất trong gia đình cùng con gái lên nương, hái mỗi góc nương một bông hoa, sau đó đứng ngược hướng nắng, buộc hoa vào cây cọc cắm giữa nương, như giữ hồn lúa. Sau cùng, họ gặt lúa xung quanh cọc, mang về cho con gái giã cốm.
Người Nùng Dín rước hồn lúa từ sớm, phụ nữ ra ruộng tỉa những bông lúa to vừa qua độ ngậm sữa. 7-8 bó lúa được đem về phơi khô, tách 16 bông to nhất thành hai túm treo hai vách đầu bàn thờ. Cơm mới nấu từ những bông lúa còn lại sẽ là món ăn đặc biệt trong bữa Tết.
Nghi thức rước hồn lúa của người Xa Phó mang đậm nét cổ xưa, được thực hiện bí mật bởi những người phụ nữ xinh đẹp, khỏe mạnh. Vào sáng sớm ngày Tết cơm mới, họ diện quần áo mới, kiêng gặp gỡ bất kỳ ai trên đường ra ruộng. Khi gặt lúa, họ quay mặt về hướng Đông, thể hiện mong muốn về sự sinh sôi, nảy nở. Bó lúa sau khi được mang về sẽ được giã thành cơm mới để cúng tổ tiên.
Người Tày, Giáy có tục lệ thăm đồng trước khi làm lễ, thu hoạch lượng lúa nếp tốt nhất để làm cốm, khoảng 20 kg gạo cốm tùy theo số người trong gia đình.
Lễ hội Tết cơm mới Sapa đa dạng nghi thức.
3.2 Bày mâm lễ
Người Xa Phó Lào Cai có phong tục cúng tổ tiên và thần linh độc đáo. Họ bày hai mâm lễ: một mâm ở mép cửa để cúng ma nhà, một mâm ở ngoài sàn để cúng trời đất. Xung quanh các mâm lễ, họ treo quần áo, phụ kiện và trang sức, thể hiện sự tôn kính và lòng thành với tổ tiên và thần linh.
Người Dao bày mâm cúng tạ ơn thần linh, cầu bình an, thể hiện nét riêng biệt trong nghi lễ. Sự đa dạng phong tục của các dân tộc góp phần làm nên bản sắc văn hóa độc đáo, phong phú.
Lễ hội Tết cơm mới, nét văn hóa đặc sắc của núi rừng Tây Bắc, là dịp để người dân bản địa tạ ơn thần linh, cầu mong mùa màng bội thu, mưa thuận gió hòa. Ngày nay, lễ hội được xã Tản Van, Sapa nâng lên thành hội cốm, thu hút du khách đến trải nghiệm văn hóa bản địa độc đáo.
Nguồn: Tổng hợp/Ảnh: Sưu tầm
