Chùa Thủ Lễ: Di Tích Lịch Sử Của Vùng Đất Cố Đô

Chùa Thủ Lễ ở Huế, tọa lạc tại ngôi làng cổ cùng tên, là điểm đến thu hút du khách với kiến trúc độc đáo kết hợp hài hòa giữa cung đình và dân gian, được công nhận là di tích lịch sử – văn hóa cấp tỉnh.

1. Tổng quan về Chùa Thủ Lễ

Số 43, đường Trần Trùng Quang, Thị trấn Sịa, huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế.

Nằm ẩn mình giữa khung cảnh thanh bình của khu vực Thủ Lễ Nam, xã Quảng Phước, thị trấn Sịa, huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế, chùa Thủ Lễ là một ngôi chùa cổ kính, mang đậm dấu ấn lịch sử. Được xây dựng vào khoảng giữa thời Lê (1428-1788), chùa tọa lạc bên bờ phá Tam Giang thơ mộng, cách trung tâm thành phố Huế khoảng 15km về phía Đông Bắc. Nếu bạn đang có kế hoạch du lịch Huế, đừng bỏ qua chùa Thủ Lễ – điểm đến hấp dẫn với kiến trúc độc đáo, cùng với hệ thống di tích lịch sử – văn hóa – nghệ thuật quý giá của huyện Quảng Điền, như thành cổ Hóa Châu, phủ Phước Yên và đình – chùa Thủ Lễ.

Không chỉ là điểm du lịch với kiến trúc cổ kính, ngôi chùa còn là nơi để bạn hòa mình vào đời sống của người dân địa phương, tham gia các hoạt động như đánh bắt hải sản, thu hoạch hoa màu và thưởng thức những món ăn đặc sản tươi ngon từ đầm phá Tam Giang.

Chùa Thủ Lễ được công nhận là di tích kiến trúc nghệ thuật cấp tỉnh (Quyết định số: 761/QĐ-UBND, ngày 04/05/2012).

Chùa Thủ Lễ Huế không chỉ là địa điểm tâm linh mà còn là nơi lưu giữ những làng nghề truyền thống, tạo nên những sản phẩm nổi tiếng như bún bánh Ô Sa, rau sạch Thành Trung, rau má Quảng Thọ, đan lát Thủy Lập… Nơi đây còn sở hữu 12km đường biển đẹp, với điểm nhấn là phá Tam Giang rộng lớn – biển nước ngọt lớn nhất tỉnh Thừa Thiên Huế, với diện tích hơn 3.500 ha.

Huế, với hơn 300 ngôi chùa lớn nhỏ, là một trung tâm Phật giáo sầm uất. Trong đó, hơn 100 ngôi chùa cổ kính tọa lạc khắp thành phố, tập trung tại vùng gò đồi Dương Xuân. Mỗi ngôi chùa không chỉ là một kiệt tác kiến trúc hài hòa với cảnh quan, mà còn là di sản văn hóa và tâm linh quý giá. Chùa Thủ Lễ, một trong những ngôi chùa tiêu biểu, là minh chứng cho sự kết hợp tuyệt vời giữa kiến trúc độc đáo và giá trị lịch sử lâu đời.

2. Cách di chuyển đến Chùa Thủ Lễ

Từ trung tâm thành phố Huế, đi theo quốc lộ 1A về hướng Bắc khoảng 14km, rẽ phải qua cầu Tứ Phú. Tiếp tục đi theo tỉnh lộ 11A khoảng 7km đến thị trấn Sịa, rẽ phải vào con đường liên thôn, sau 1km là đến chùa.

3. Đặc sắc di tích Chùa Thủ Lễ

Giai thoại về những cái tên của chùa Thủ Lễ

Chùa Thủ Lễ, hay còn được người dân Huế gọi là chùa Hưng Lễ hoặc chùa Phật Lồi, là một ngôi cổ tự nổi tiếng của làng Thủ Lễ. Nằm ngay trung tâm làng từ buổi đầu lập địa, ngôi chùa được cộng đồng dân cư xây dựng để đáp ứng nhu cầu tâm linh, tín ngưỡng. Tên gọi “Thủ Lễ” trong tiếng Hán có nghĩa là giữ lễ, phản ánh tinh thần trọng lễ nghi, nề nếp và phong tục của người dân nơi đây.

Tên gọi chùa Phật Lồi gắn liền với truyền thuyết về pho tượng Phật cổ xưa. Ngày xưa, tại ranh giới làng Thủ Lễ và làng Khuông Phò, người ta phát hiện một pho tượng Phật. Dân làng Khuông Phò muốn rước tượng về để cầu tự, nhưng bất lực vì tượng quá nặng. Kỳ lạ thay, đám trẻ chăn trâu làng Thủ Lễ lại khiêng tượng về dễ dàng như không. Khi tượng đến vị trí chùa Thủ Lễ Huế hiện nay, pho tượng bất ngờ trì xuống đất. Người dân tin rằng đây là dấu hiệu thiêng liêng, nên lập chùa thờ tượng và đặt tên là chùa Phật Lồi.

Chùa Thủ Lễ (Hưng Lễ, Phật Lồi) – Nơi lưu giữ nhiều giai thoại cổ xưa của vùng đất Cố đô.

3.2 Độc đáo kiến trúc chùa Thủ Lễ

Bước qua cổng tam quan cổ kính của chùa Thủ Lễ, du khách sẽ bắt gặp con đường dẫn đến sân chùa và chánh điện rợp bóng cây xanh. Nổi bật giữa những hàng cây là những cây sứ đang độ nở hoa, tô điểm thêm vẻ đẹp thanh tao cho cảnh quan. Chùa được xây dựng theo lối cổ lầu độc đáo, với cổng tam quan uy nghi và gian chính theo kiểu nhà rường 3 gian 2 chái dựng dọc, một lối kiến trúc hiếm thấy ở Huế thời bấy giờ.

Kiến trúc độc đáo, sắc màu rực rỡ, điêu khắc tinh tế. @Ảnh: JourneyinHue

Chùa Thủ Lễ nổi bật với những bức tranh tứ bình và bát bửu tuyệt đẹp được chạm khắc tinh xảo trên mặt bốn cánh cửa giữa. Nghệ thuật chạm lộng điêu luyện của các nghệ nhân xưa thể hiện rõ nét trên từng chi tiết gỗ, ghi dấu tài hoa của người thợ làng Mỹ Xuyên, Huế. Hai cánh cửa bên được chạm khắc hình năm con dơi ngậm chữ Thọ, tượng trưng cho ngũ phúc. Những họa tiết trang trí ý nghĩa này đã khiến chùa Thủ Lễ trở thành nơi linh thiêng để dân làng lễ Phật, cầu an, nhất là vào dịp lễ Tết, sóc vọng. Chùa cũng là điểm đến lý tưởng cho du khách thập phương khi ghé thăm Huế.

Chùa Thủ Lễ ban đầu chỉ là ngôi chùa đơn sơ, dựng bằng tranh tre nứa lá, dễ bị tác động bởi thời tiết khắc nghiệt. Qua thời gian, chùa được trùng tu, cơi nới và ngày càng khang trang hơn. Năm 1941, vua Bảo Đại ban tên chùa là Hưng Lễ, ghi dấu ấn lịch sử cho ngôi chùa. Trên bức hoành của chùa, ba chữ “Hưng Lễ Tự” được khắc ghi, minh chứng cho sự đổi thay và phát triển của chùa Thủ Lễ.

Chùa Thủ Lễ cổ kính, trải qua nhiều lần trùng tu.

Mái chùa được trang trí bởi tứ linh Long – Lân – Quy – Phụng, nổi bật là lưỡng long chầu nhật trên phần chính giữa mái. Hình tượng này được khảm sành sứ tinh xảo, tạo nên cảnh song long đầy thu hút. Phía dưới, hình tượng đôi rồng chầu nhật thuật lại cảnh bốn thầy trò Đường Tăng vượt bao hiểm nguy để thỉnh kinh. Bốn thầy trò được đắp nổi ấn tượng, thu hút du khách.

Phần chánh điện toát lên vẻ uy nghi, hoành tráng với nội thất ấn tượng. Bức hoành phi sơn son thếp vàng cùng phần chính diện tạo nên dáng vóc bề thế. Những lá cờ phướn nhiều màu sắc điểm tô thêm sự trang trọng, rực rỡ cho không gian.

Chùa Thủ Lễ Huế, với kiến trúc ba gian hai chái, mái ngói liệt và tường gạch, mang nét đẹp truyền thống. Phần nóc được trang trí tinh xảo bằng tứ linh, hoa lá cách điệu, kết hợp sành sứ, bột màu, nề vôi tạo nên một tổng thể hài hòa. Chánh điện thờ Phật, phía bên phải là nơi thờ Quan Công. Các pho tượng được bài trí cân xứng, nổi bật là tượng Phật Niết bàn trong trang phục tăng phục, nằm giữa tượng Phật Đản Sanh và tượng Phật Thích Ca Mâu Ni. Đây cũng chính là pho tượng Phật Lồi, nguồn gốc tên gọi của chùa. Pho tượng nay đã được sơn quét, đắp thạch cao, tạo nên sự thân thuộc và gần gũi. Nơi thờ Võ Thánh nằm ngay cạnh chùa, còn Văn Thánh tọa lạc cách đó 5km về hướng Đông-Nam.

Chùa Thủ Lễ là sự kết hợp độc đáo giữa kiến trúc cung đình, nhà rường và chùa Huế, tạo nên một không gian tâm linh ấn tượng. Cùng với chùa Thiên Mụ và chùa Huyền Không Sơn Thượng, chùa Thủ Lễ là minh chứng cho những giá trị văn hóa, tín ngưỡng đặc trưng của cố đô Huế.

Nguồn: Tổng hợp