Ninh Thuận: 5 Lễ Hội Giữ Gìn Giá Trị Văn Hóa Truyền Thống
Ninh Thuận có 5 lễ hội lớn nhất, mang bản sắc văn hóa riêng của các dân tộc. Nếu có dịp du lịch Ninh Thuận, bạn đừng bỏ lỡ cơ hội trải nghiệm những lễ hội này để hiểu hơn về văn hóa truyền thống địa phương.
1. Lễ hội Kate
Lễ hội văn hóa truyền thống Kate Ninh Thuận: Thông tin chi tiết về lịch sử, nghi thức, hoạt động và ý nghĩa của lễ hội.
Lễ hội Kate, lễ hội truyền thống của người Chăm ở Ninh Thuận, diễn ra vào ngày 1/7 Chăm lịch (khoảng cuối tháng 9 đầu tháng 10 dương lịch), là một trong những lễ hội lớn nhất của cộng đồng này. Kéo dài trong 3 ngày, lễ hội tưng bừng với nhiều hoạt động văn hóa văn nghệ đặc sắc, thể hiện nét đẹp văn hóa truyền thống độc đáo của người Chăm.
Lễ hội Kate – lễ hội lớn nhất Ninh Thuận.
1.2 Các nghi thức trong lễ hội Kate
Truyền thuyết Chăm kể rằng người Raglai là em út trong gia đình Champa. Theo tục lệ gia đình mẫu hệ, em gái út giữ gìn gia bảo tổ tiên, vì vậy người Raglai là những người cất giữ những bộ y phục của các vị thần Chăm.
Lễ hội Kate Ninh Thuận khai mạc với nghi thức rước y phục của các vị thần về làng Chăm. Người Raglai trang trọng tổ chức lễ rước, thể hiện lòng thành kính của họ đối với các vị thần. Y phục được đưa về điện thờ để làm lễ cúng tế, đánh dấu sự khởi đầu của lễ hội linh thiêng.
Lễ hội dân gian tưng bừng.
Ngày thứ hai, ngày chính hội của lễ hội Ninh Thuận, là phần đặc sắc nhất. Người Chăm rước y phục của các vị thần lên đền tháp, sau đó tắm rửa, mặc y phục cho tượng thần và thực hiện các nghi lễ trang trọng theo tín ngưỡng của mình.
Ngày nay, dù nhiều đền tháp cổ bị hư hại, sụt lún theo thời gian, người Chăm ở các địa phương và vùng lân cận vẫn tìm về những khu vực có đền tháp. Họ mặc trang phục truyền thống đẹp nhất, chuẩn bị lễ vật để dâng lên các vị thần, cầu mong may mắn và bình an.
Lễ nghi đền tháp.
Ngày thứ ba của lễ hội Kate là dịp để các gia đình và làng quê sum họp, tưởng nhớ tổ tiên và cầu nguyện cho sự thịnh vượng. Các thành viên trong gia đình quây quần bên nhau, dâng lễ vật và khấn vái, mong thần linh phù hộ cho gia đình an khang, hạnh phúc và làm ăn thuận lợi.
Lễ hội Kate, một trong những lễ hội nổi tiếng nhất của Ninh Thuận, không chỉ đơn thuần là hoạt động văn hóa, tín ngưỡng của người Chăm, mà còn được khai thác như một hoạt động thúc đẩy du lịch. Tuy nhiên, nhiều người nhầm tưởng Lễ hội Kate là tết của người Chăm, tương tự như Tết Nguyên đán của người Kinh. Trên thực tế, tết truyền thống của người Chăm là Lễ Rija Nưgar, tổ chức vào ngày đầu tháng 1 Chăm lịch, khoảng đầu tháng 4 dương lịch. Lễ Rija Nưgar mang ý nghĩa tống khứ những điều xui xẻo của năm cũ, đón những điều tốt lành cho năm mới, đồng thời là lễ cầu mưa, chuẩn bị cho mùa vụ canh tác.
Lễ hội Puis – Tinh hoa văn hóa Ninh Thuận
Lễ Puis, tương tự lễ hội Nữ thần Pô Inư Nưgar, thể hiện lòng biết ơn của người dân Ninh Thuận đối với thần linh. Những nghi lễ cầu mong mùa màng bội thu, sức khỏe dồi dào và cuộc sống thịnh vượng được tổ chức chu đáo, thể hiện sự tôn kính và lòng thành của họ. Tùy theo năm được mùa, con cháu đông đủ hay không, lễ hội được tổ chức định kỳ 1, 2 hoặc 7 năm một lần.
Lễ Puis và Payak là những nghi lễ đặc trưng của người Chăm, được tổ chức bởi các tộc họ ở các thôn làng thờ tháp Po Rame (Hậu Sanh, Vĩnh Thuận, Mỹ Nghiệp, Vụ Bổn, Hiếu Thiện) và tháp Po Klaung Garai. Nguồn gốc của tục lễ này không rõ ràng, nhưng được truyền lại qua nhiều thế hệ, và đến nay vẫn được người Chăm gìn giữ và thực hiện theo nghi thức truyền thống.
3. Lễ Payak
Lễ Payak, một lễ hội đặc sắc của người Chăm ở Ninh Thuận, được tổ chức tại các làng thờ tháp Po Klaung Garai như Phước Đồng, Chất Thường, Hiếu Lễ, Hoài Trung (thuộc Ninh Phước). Nghi thức trong lễ Payak tương tự lễ Puis, nhưng được thực hiện bởi cả thầy Kadhar và bà bóng, tạo nên nét độc đáo riêng biệt.
Lễ hội Ninh Thuận thu hút đông đảo du khách.
Lễ hội Payak là dịp để các tộc họ cầu mong may mắn và thịnh vượng. Nghi lễ đặc biệt của lễ hội là thầy Kadhar kéo đàn Rabap, hát mời thần Siva trở về. Bà bóng sẽ thực hiện nghi thức thả ba hạt gạo vào lọ nước. Khi ba hạt gạo trôi gần lại với nhau, bà bóng sẽ dùng lá trầu vớt ra, đây là điềm báo cho sự thịnh vượng, đầm ấm và sum họp của các tộc họ.
4. Lễ hội Ramưwan
Lễ hội Ramưwan, được tổ chức vào các ngày 29, 30/4 và 1/5 theo Chăm lịch, là dịp để cộng đồng người Chăm theo Hồi giáo ở Ninh Thuận đón tết. Lễ hội này mang nhiều nét tương đồng với ngày tết Katê của cộng đồng người Chăm theo đạo Bà la môn.
Mở đầu lễ hội là nghi lễ tảo mộ, nơi các tộc họ thuộc làng Chăm Bàni và Islam cùng nhau tưởng nhớ ông bà, tổ tiên. Các gia đình sum họp, tảo mộ và thực hiện chay niệm tại các thánh đường Hồi giáo.
Ramưwan không chỉ là lễ hội tôn giáo mà còn là dịp để con cháu nhớ về cội nguồn, giáo dục truyền thống uống nước nhớ nguồn, góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa Chăm.
Lễ Ramưwan diễn ra đông vui.
5. Lễ hội cầu Ngư – múa siêu
Lễ hội Cầu Ngư, điểm nhấn cuối cùng trong danh sách lễ hội Ninh Thuận, mang nét đặc trưng riêng biệt so với các lễ hội truyền thống của người Chăm. Không chỉ giới hạn trong cộng đồng người Chăm, lễ hội này phổ biến rộng khắp các địa phương ven biển vùng Duyên hải Nam Trung Bộ. Tuy nhiên, mỗi nơi lại thể hiện nét riêng trong phong tục, nghi lễ và thời điểm tổ chức.
Tại Đông Hải, thành phố Phan Rang – Tháp Chàm, lễ hội Cầu Ngư được tổ chức khoảng ba năm một lần vào ngày 20 và 23/5 âm lịch, mang nhiều điểm tương đồng với Lễ hội Cầu Ngư Đà Nẵng. Diễn ra tại Lăng Ông, lễ hội thu hút sự tham gia đông đảo của ngư dân, tạo nên không khí rộn ràng, náo nhiệt.
Lễ hội Cầu Ngư không chỉ là lời cầu mong mưa thuận gió hòa, ngư dân ra khơi an toàn, đánh bắt thuận lợi, mà còn là dịp để con người bày tỏ lòng biết ơn với biển cả – nguồn sống ấm no của họ. Lễ hội này hướng đến thờ Cá Ông, vị thần của biển cả theo quan niệm dân gian, người sẽ che chở và bảo vệ ngư dân bình an trở về sau mỗi chuyến ra khơi.
Lễ hội Cầu Ngư: Văn hóa làng chài ven biển
Lễ hội Cầu ngư là sự kết hợp độc đáo giữa tín ngưỡng và văn hóa, thể hiện qua các nghi lễ trang nghiêm và những tiết mục nghệ thuật đặc sắc như hát tuồng, hát bả trạo, múa lân sư rồng. Điểm nhấn đặc biệt của lễ hội Cầu Ngư tại Đông Hải chính là phần múa siêu – một màn trình diễn bài võ Siêu Đao tuyệt kỹ kéo dài gần hai giờ, với những động tác đẹp mắt và ấn tượng. Lễ hội là cơ hội quý báu để gìn giữ và phát huy tinh hoa văn hóa dân tộc, giới thiệu những nét độc đáo của văn hóa truyền thống đến với thế hệ trẻ và du khách quốc tế.
Hải Âu Travel hy vọng danh sách những lễ hội đặc sắc của Ninh Thuận này sẽ giúp bạn khám phá và trải nghiệm văn hóa độc đáo của vùng đất này. Chúc bạn có những trải nghiệm thú vị và đáng nhớ!
Nguồn: Tổng hợp
