Lễ hội Ramưwan: Di sản văn hóa Chăm Bàni độc đáo ở Ninh Thuận

Lễ hội Ramưwan là dịp để du khách khám phá những phong tục tập quán truyền thống độc đáo của người Chăm Bàni, góp phần làm nên điểm sáng du lịch Ninh Thuận.

1. Giới thiệu về lễ hội Ramưwan

1.1 Nguồn gốc lễ hội Ramưwan

Người Chăm sinh sống tại Ninh Thuận theo 3 tôn giáo chính: Bàlamôn, Bàni và Islam. Mỗi cộng đồng có tín ngưỡng riêng, dẫn đến sự khác biệt trong phong tục tập quán. Lễ hội Kate là nét văn hóa đặc trưng của người Chăm Bàlamôn, trong khi lễ hội Ramưwan là của người Chăm Bàni và Islam.

Lễ hội Ramưwan là lễ hội truyền thống đặc sắc của người Chăm Bàni.

Lễ hội Ramưwan, hay còn gọi là lễ tảo mộ của người Chăm Hồi Giáo ở Ninh Thuận, là dịp để con cháu thể hiện đạo lý uống nước nhớ nguồn, hướng về gia đình, tổ tiên. Lễ hội mang đậm bản sắc riêng với những hoạt động ý nghĩa, đặt hiếu đạo lên hàng đầu. Đây là cơ hội để con cháu quây quần bên nhau, những người con xa xứ trở về, cùng làng bản hòa trong không khí lễ hội tưng bừng, náo nhiệt.

Lễ hội Ramưwan của người Chăm Bàni ở Ninh Thuận mang những nét riêng biệt độc đáo.

Ramưwan, một cách gọi khác của Tết Chăm Bàni, bắt nguồn từ Ramadan trong tiếng Ả Rập, ám chỉ tháng 9 theo lịch âm của đạo Hồi. Do phát âm theo thói quen, người Chăm đã đọc trại Ramadan thành Ramưwan. Tháng này là tháng chay niệm của cả cộng đồng người Chăm Bàni và những người theo Hồi giáo. Tuy nhiên, lễ hội của người Chăm là sự kết hợp độc đáo giữa văn hóa truyền thống của Vương quốc Chăm Pa cổ và Hồi giáo, tạo nên nét riêng biệt hấp dẫn.

Lễ hội Ramưwan: Người Chăm tôn nghiêm, trang trọng.

Lễ Ramưwan của người Chăm Bàni khác biệt với lễ Ramadan của cộng đồng Hồi giáo khác ở chỗ thêm nghi lễ tảo mộ và cúng gia tiên trước khi bắt đầu chay niệm. Do đó, lễ hội này được chia thành 3 phần chính: tảo mộ, cúng gia tiên và chay niệm.

1.3 Thời gian tổ chức lễ hội Ramưwan

Lễ hội Ramưwan khởi đầu bằng lễ tảo mộ vào cuối tháng 8 theo lịch Hồi lịch, tiếp nối là một tháng lễ chay niệm trong chùa hoặc thánh đường, bắt đầu từ ngày 1/9.

2. Những nghi thức trong lễ hội Ramưwan

Chuẩn bị cho lễ tảo mộ của người Chăm Hồi giáo ở Ninh Thuận.

Lễ hội Ramưwan là sự kết hợp độc đáo giữa nghi lễ bản địa và tín ngưỡng Hồi giáo, giữ nguyên những nghi thức truyền thống của người Chăm như cúng gia tiên, cúng dâng gạo, cúng nữ thần. Ngày nay, để phục vụ du lịch, phần hội với các tiết mục biểu diễn nghệ thuật và trò chơi dân gian thú vị được tổ chức sau khi phần lễ kết thúc.

Lễ hội rực nắng, trang nghiêm.

Lễ hội là dịp để người Chăm Bàni thể hiện lòng hiếu khách bằng những món bánh trái và món ăn truyền thống được chuẩn bị chu đáo. Họ mở rộng vòng tay đón tiếp bạn bè, bà con gần xa đến nhà chơi và chúc tết. Tinh thần hiếu khách ấy cũng dành cho du khách muốn tìm hiểu về lễ hội, mang đến những trải nghiệm nồng hậu, nhiệt tình. Theo quan niệm của người Chăm, lễ hội đông vui sẽ mang đến nhiều may mắn, giúp mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, gia đình ấm êm, hạnh phúc.

2.2 Nghi thức tảo mộ trong lễ hội Ramưwan

Lễ tảo mộ là phần khởi đầu và cũng là phần quan trọng nhất của lễ hội Ramưwan, kéo dài trong 3 ngày. Nghĩa địa người Chăm Bàni thường tọa lạc trên địa hình cao, sạch sẽ, phản ánh sự trang nghiêm của các nghi lễ. Từ sớm tinh mơ, các vị chức sắc diện áo dài trắng viền đỏ, đầu đội khăn trắng tua rua, tay cầm hộp đồng đựng trầu cau, thuốc lá, nước thánh và trầm hương để dâng lễ tại nghĩa địa.

Người Chăm tảo mộ, chủ lễ dẫn đầu.

Lễ tảo mộ thường quy tụ cả đại gia đình, từ người già đến trẻ nhỏ, nam nữ đều tham gia. Mọi người cùng diện trang phục truyền thống, mang theo lễ vật để tưởng nhớ tổ tiên. Các tộc họ phân chia nhau chăm sóc phần mộ, làm cỏ, đắp đất, sơn sửa để nơi an nghỉ của người thân luôn sạch đẹp, trang nghiêm.

Lễ hội Ninh Thuận khai mạc bằng nghi thức tẩy uế phần mộ và lời ca mời tổ tiên về dự. Tiếp theo là phần đọc kinh cầu nguyện, ấn dấu thánh, và khấn vái ông bà tổ tiên. Các vị chức sắc sau đó sẽ đặt trầu cau têm sẵn lên từng ngôi mộ, chắp tay vái lạy 3 lần để cầu xin sự phù hộ, bảo trợ của tổ tiên. Sau khi lễ kết thúc, người nhà quây quần bên mộ phần, ôn lại những kỷ niệm xưa, thể hiện tấm lòng thành kính tưởng nhớ ông bà tổ tiên.

Lễ tảo mộ của người Chăm Hồi giáo ở Ninh Thuận không chỉ là nghi thức tôn giáo, mà còn là dịp để con cháu tưởng nhớ tổ tiên, răn dạy về hiếu đạo và giữ gìn bản sắc văn hóa. Nét riêng độc đáo của nghi lễ này thể hiện giá trị nhân văn sâu sắc, giúp kết nối các thế hệ, hướng về cội nguồn.

Lễ cúng gia tiên trang trọng được tổ chức tại gia đình, thể hiện lòng biết ơn và tưởng nhớ tổ tiên.

Kết thúc nghi lễ tảo mộ, lễ hội Ramưwan tiếp nối với nghi thức cúng gia tiên trọng thể tại mỗi gia đình. Mâm cỗ thịnh soạn, gồm mâm mặn và mâm ngọt, được bày biện trang trọng trước bàn thờ tổ tiên, nơi con cháu sum họp đông đủ. Thầy Char, với vai trò chủ tế, tụng kinh và cúng cho từng thành viên, mỗi người dành khoảng 10 phút để dâng lời khấn nguyện. Sau khi hoàn tất nghi lễ, không khí lễ hội chuyển sang phần Hội, với bữa ăn chung theo dòng tộc hoặc xóm làng. Đây là dịp để mọi người quây quần, cùng thưởng thức các tiết mục hát múa đặc sắc, tạo nên không khí rộn ràng, ấm cúng.

Người Chăm xa xứ về đón Ramưwan.

Tháng chay tịnh Ramưwan: Hành trình hướng đến chân thiện mỹ.

Sau lễ hội Ramưwan, cộng đồng Chăm Bàni bước vào tháng chay tịnh, kéo dài nguyên một tháng, từ ngày 1 đến ngày 30/9 theo lịch Hồi giáo. Cả ngày bắt đầu và kết thúc đều được tổ chức long trọng tại thánh đường, đánh dấu sự trang nghiêm của tháng chay tịnh.

Trong tháng chay tịnh Ramưwan, các vị chức sắc sống hoàn toàn tại thánh đường, chỉ dùng bữa sau khi mặt trời lặn. Theo quan niệm của họ, tháng chay là thời gian gột rửa thể xác, thanh lọc tâm hồn. Việc kiêng ăn trong ngày thể hiện sự kiềm chế ham muốn vật chất, hướng con người đến sự chân thiện mỹ.

Người Chăm Bàni có cách thức chay tịnh linh hoạt hơn, họ tự do đến thánh đường để tìm sự thanh thản tâm hồn. Sau đó, họ sẽ tự đánh giá hành trình một năm qua, dẹp bỏ những tạp niệm để hướng đến cuộc sống tốt đẹp hơn.

Tháng chay tịnh mang ý nghĩa thiêng liêng trong đời sống tinh thần của đồng bào Chăm Bàni, hướng họ đến những giá trị tốt đẹp. Lễ tảo mộ của người Chăm Hồi giáo ở Ninh Thuận, với những nghi thức độc đáo, góp phần làm phong phú bản sắc văn hóa Việt Nam, thúc đẩy sự đoàn kết cộng đồng và phát triển du lịch địa phương.

Cẩm nang du lịch Hải Âu Travel hy vọng những thông tin về lễ hội Ramưwan đã giúp bạn hình dung rõ nét về nét đẹp văn hóa độc đáo của người Chăm Bàni. Hãy đến và hòa mình vào không khí lễ hội sôi động, bạn sẽ có những trải nghiệm khó quên!

Nguồn: Tổng hợp