Lễ hội đền Dâu: Tôn vinh công ơn Thánh Mẫu Liễu Hạnh, bảo tồn nét đẹp văn hóa truyền thống.

Lễ hội Đền Dâu, Ninh Bình, tưởng nhớ Liễu Hạnh Công chúa, một vị thánh trong tứ bất tử. Truyền thuyết ly kỳ, hấp dẫn thu hút du khách thập phương. Cùng Hải Âu Travel khám phá nét độc đáo của lễ hội.

1. Đôi nét về đền Dâu Ninh Bình

Đền Dâu thờ phụng Thánh Gióng, người anh hùng chống giặc ngoại xâm. Lễ hội Đền Dâu thể hiện lòng biết ơn và tưởng nhớ công lao của vị thần, đồng thời cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu.

Nằm cách thủ đô Hà Nội khoảng 110 km, đền Dâu tọa lạc tại phường Nam Sơn và Tây Sơn, thành phố Tam Điệp, là một điểm du lịch hấp dẫn thuộc quần thể danh thắng Tràng An. Nổi tiếng với tên chữ là Tang Dã Linh Từ, đền Dâu được xây dựng vào năm 1580 để thờ Liễu Hạnh Công chúa, cùng với đó là Đức thánh Trần Hưng Đạo và các hoàng cô, hoàng cậu. Nơi đây là minh chứng cho lịch sử hào hùng và văn hóa lâu đời của dân tộc, được lưu truyền qua bao đời nay trong ca dao, tục ngữ và lời kể của người dân.

Truyền thuyết kể rằng Liễu Hạnh Công chúa, vị thánh hóa thân thành bà bán cháo, đã giúp dân trồng dâu, nuôi tằm, dệt vải và hỗ trợ quân Tây Sơn đánh bại quân Mãn Thanh xâm lược. Để tưởng nhớ công ơn của Thánh Mẫu, người dân cố đô long trọng tổ chức Lễ hội đền Dâu mỗi năm, cầu mong bà tiếp tục ban phước lành và bình an cho muôn dân.

Đền Dâu linh thiêng, ẩn mình giữa núi Tam Điệp hùng vĩ.

Thời gian tổ chức Lễ hội đền Dâu hàng năm.

Lễ hội đền Dâu, một lễ hội truyền thống đặc sắc của người con đất Ninh Bình, diễn ra từ 15 tháng giêng đến hết mùng 3 tháng 3 Âm lịch, thu hút đông đảo du khách thập phương. Tương truyền rằng, ngày hội này là ngày đặt hom dâu và cũng là ngày mừng Vua Quang Trung chiến thắng trở về. Không khí lễ hội sôi động ngay từ đầu tháng giêng, khi người dân khắp nơi nô nức hành hương, dâng lễ cầu bình an, hạnh phúc cho năm mới. Lễ hội đền Dâu không chỉ là một sự kiện văn hóa truyền thống, mà còn là dịp để bạn khám phá vẻ đẹp của Ninh Bình.

Ninh Bình xưa nay vẫn lưu giữ câu ca dao nhắc nhở con cháu về ngày Lễ hội đền Dâu, thể hiện lòng biết ơn và truyền thống văn hóa địa phương.

“Dù ai đi đâu về đâu

Nguyên tiêu lễ hội đền Dâu thì về

Dù ai bận rộn trăm bề

Nguyên Tiêu lễ hội thì về đền Dâu”

Khám phá kiến trúc cổ kính, đầy bí ẩn của đền Dâu, một di sản văn hóa quý giá.

Đền Dâu tọa lạc trên vùng đất cao hướng Đông Nam, được thiên nhiên ưu đãi với phong thủy hữu tình. Núi Hồng Ngọc án ngữ phía trước, núi Chong Đèn trấn giữ phía sau, núi Ngang (Hoành Sơn) uy nghi bên trái và núi Béo hiền hòa bên phải, tạo nên thế đất “tựa sơn hướng thủy”, một địa thế lý tưởng cho một ngôi đền linh thiêng.

Bên trong ngôi đền, lối kiến trúc chữ nhị và hậu cung hình chôi vồ mang nét cổ kính. Bậc tam cấp dẫn bạn đến những kiệt tác điêu khắc Bắc Bộ: cửa cánh quay, bẩy hiên chạm rồng, ngưỡng cửa đá chạm hoa cúc, rồng tinh xảo, và mái đền với hoa văn lá đề độc đáo.

Cung đệ tam, với kiến trúc truyền thống, là nơi đặt bàn thờ Ngũ Vị Tiên Ông. Bốn hàng cột lim vững chãi kê trên chân tảng đá cổ bồng, chạm khắc tinh xảo, cao 40cm. Gian giữa treo bức đại tự “Tang dã linh từ”, hai bên là “Phúc tý Ninh Bình” và “Tối Linh Từ”, tạo nên không gian linh thiêng, uy nghiêm, phản ánh sự tôn kính của người dân với các vị thần.

Bàn thờ chạm trổ tinh xảo, thể hiện nét kiến trúc truyền thống độc đáo. (@oancotam)

Cung đệ nhị là nơi tôn nghiêm thờ Hội đồng tứ phủ (Thiên, Nhạc, Địa, Thoải), với bàn thờ Chầu Đệ Tứ, Ông Hoàng Mười, Quan Hoàng và Hội Đồng nhà Trần bên trái, và bàn thờ Cô Chín, Ông Hoàng Bảy cùng cậu bé bên phải. 12 cột đá xanh, vuông nguyên khối, cao khoảng 2 mét, chạm khắc các câu đối ngợi ca công đức Thánh Mẫu trợ giúp quân Tây Sơn đánh giặc và sự tích Hoàng đế Quang Trung bái kiến đền, tô điểm thêm vẻ uy nghi cho cung đệ nhị.

Bàn thờ Ông Hoàng Mười, gỗ quý, điêu khắc tinh xảo. Ảnh: @oancotam

Nơi sâu thẳm của ngôi đền Dâu, cung đệ nhất tôn nghiêm tọa lạc, thờ Tam Tòa Thánh Mẫu. Long khám sơn son thếp vàng lộng lẫy, cất giữ tượng thờ các vị Mẫu. Tượng Mẫu đệ Nhất Thượng Thiên (Quỳnh Hoa công chúa – Liễu Hạnh) bằng đồng uy nghi giữa trung tâm, hai bên là Mẫu đệ Nhị Thượng Ngàn (Tiên nữ Quế Hoa) và Mẫu Tam Thoải (Tiên nữ Ngọc Hoa) bằng gỗ. Tam vị Mẫu ngự trên tòa, thể hiện Tam sinh tam hóa của Mẫu Liễu Hạnh, tôn vinh quyền uy và linh thiêng.

Lễ hội đền Dâu: Tưởng nhớ Thánh Mẫu.

Không khí trang nghiêm, ấm cúng bao trùm bàn thờ Tam Tòa Thánh Mẫu. (Ảnh: @oancotam)

Khám phá Lễ hội đền Dâu độc đáo

Lễ hội đền Dâu xưa kia nổi tiếng với 4 nghi lễ độc đáo: rước tượng, kéo chữ “Mẫu Nghi thiên hạ”, “Thiên hạ thái bình” và “Lý Nhân vi mỹ”, cùng lễ và tế nữ quan. Tuy nhiên, tục rước tượng và kéo chữ đã mai một theo thời gian. Ngày nay, đền Dâu vẫn giữ gìn những nghi thức thờ cúng cơ bản như hầu bóng, tôn lô nhang và trình đồng, thể hiện lòng thành kính của người dân với đức Thánh Mẫu và chư vị thần linh, cầu mong bình an, thịnh vượng.

Theo tục lệ Lễ hội đền Dâu, trước khi dâng lễ cầu an, bạn cần ghé đền Quán Cháo trình tên tuổi, xin phép cha mẹ. Đến đền Dâu, bạn phải khấn vái trước bát hương lớn bên ngoài, chứng xin các quan cai quản chứng giám và tiếp độ cho gia tiên dòng họ.

Trình danh với các vị thần cai quản vùng đất tại đền Quán Giáo, cách đền Dâu 1km. (Ảnh: @oancotam)

Để tỏ lòng thành kính, bạn nên chuẩn bị một mâm lễ thật đẹp và ý nghĩa dâng lên bàn thờ tại cung giữa. Mâm lễ gồm hoa quả tươi ngon, cơi trầu, thẻ hương, giấy tiền vàng bạc, cút rượu, xôi thịt thơm ngon, cánh sớ và quanh oản nghệ thuật lộng lẫy. Sau khi thắp hương và đọc bài văn khấn, đợi cho hết một tuần hương, bạn có thể khấn, vái lạy xin Thánh Mẫu cho hạ lễ.

Hải Âu Travel lưu ý bạn: Hoa quả, bánh kẹo trong lễ bạn được mang về nhà. Giấy sớ, tiền vàng cần đem đốt tại lò hóa sớ của đền Dâu.

Khấn vái Thánh Thần trước lư hương lớn.

Lưu ý khi tham gia Lễ hội đền Dâu

Lễ hội đền Dâu, vùng đất cố đô Ninh Bình, hân hoan chào đón du khách trong và ngoài nước đến tham gia, dâng lễ cầu an. Hải Âu Travel gợi ý những điểm lưu ý để bạn có trải nghiệm trọn vẹn và ý nghĩa nhất tại lễ hội.

Để tôn trọng không khí trang nghiêm của lễ hội đền Dâu, hãy chọn trang phục lịch sự và kín đáo. Quần dài, áo dài tay hoặc váy dài qua gối, màu sắc trang nhã là lựa chọn phù hợp.

Hãy giữ im lặng và tôn trọng trật tự trong suốt thời gian hành lễ và tham quan ngôi đền.

Hãy giữ gìn cảnh quan trong và ngoài đền luôn sạch đẹp.

Hãy tôn trọng tín ngưỡng, không lấy lộc cúng tế.

Hãy cẩn thận với tư trang cá nhân trong lễ hội. Giảm thiểu mang tiền mặt và trang sức quý giá để tránh mất cắp.

Lễ hội đền Dâu, một nét văn hóa đặc sắc của vùng đất cố đô Ninh Bình, mang trong mình giá trị lịch sử và tâm linh sâu sắc. Nơi đây thu hút đông đảo du khách thập phương về cầu an, tạo nên không khí rộn ràng, náo nhiệt đầu năm. Bạn đã sẵn sàng khám phá Ninh Bình và tham dự lễ hội truyền thống này chưa?

Nguồn: Tổng hợp