Lăng Ông Bà Chiểu: Nơi Gìn Giữ Hồn Sài Gòn Xưa
Lăng Ông Bà Chiểu, ngôi đền cổ xưa nhất Sài Gòn, là minh chứng cho lịch sử thăng trầm của mảnh đất này từ thời vua Minh Mạng đến nay.
Khám phá lịch sử lăng Ông Bà Chiểu
1.1 Lăng Ông Bà Chiểu ở đâu?
1 Đường Vũ Tùng, Phường 3, Quận Bình Thạnh, TP. HCM
Mở cửa đón khách: 6h00 – 16h30 hàng ngày.
Lăng Ông Bà Chiểu, còn được biết đến với tên gọi Thượng Công miếu, là công trình văn hóa tâm linh lớn nhất Thành phố Hồ Chí Minh. Nơi đây thờ Tổng trấn thành Gia Định xưa – Tả quân Lê Văn Duyệt (1764 – 1832) và Chính thất Tả quân phu nhân Đỗ Thị Phẫn. Dù có tên chính thức là Thượng Công miếu, người dân vẫn quen gọi nơi đây bằng cái tên thân thuộc Lăng Ông Bà Chiểu.
Lăng miếu được đặt tên theo vị trí của nó, nằm cạnh chợ Bà Chiểu, một trong những khu chợ lớn nhất Sài Gòn. Sự kết hợp này đã giúp du khách dễ dàng tìm đến lăng miếu. Năm 1988, nơi đây được công nhận là Di tích Lịch sử Văn hóa Quốc gia.
Lăng Ông Bà Chiểu: Miếu cổ nhất Sài Gòn.
1.2 Lịch sử của Lăng Ông Bà Chiểu
Tả quân Lê Văn Duyệt, một danh tướng tài ba trong lịch sử Việt Nam, đã đóng góp to lớn vào công cuộc bình định đất nước và xây dựng thịnh vượng cho triều đình nhà Nguyễn. Ông phục vụ dưới hai triều đại, Gia Long và Minh Mạng, ghi dấu ấn sâu đậm trong lịch sử.
Năm 1835, 3 năm sau khi Tả quân Lê Văn Duyệt qua đời, triều Nguyễn đối mặt với cuộc biến loạn thành Phiên An do Lê Văn Khôi, con nuôi của ông, lãnh đạo. Vua Minh Mạng cáo buộc Lê Văn Duyệt bao che quân phỉ, khiến mộ phần ông bị san bằng, thay thế bằng bia đá ghi “Quyền yêm Lê Văn Duyệt phục pháp xử” (Lê Văn Duyệt chịu tội).
Phải đến năm 1841, dưới triều vua Thiệu Trị, Tả quân Lê Văn Duyệt mới được minh oan. Nhà vua ra lệnh phá bỏ bia đá, xây dựng lại lăng mộ quy mô hơn. Năm 1848, lăng miếu hoàn thành và được người dân địa phương thờ phụng đều đặn hàng năm.
Được thành lập vào năm 1914, Hội Thượng Công Quý Tế tại Gia Định đảm nhận trách nhiệm cúng tế lăng Ông Bà Chiểu và tiến hành trùng tu nhiều lần. Nhờ sự chăm sóc của hội, lăng mộ ngày càng mở rộng quy mô lên tới 18.501 mét vuông, đồng thời được xây dựng thêm nhiều công trình phụ trợ như hiện nay.
Lăng Ông Bà Chiểu hùng vĩ từ trên cao.
2. Khám phá kiến trúc lăng Ông Bà Chiểu
Lăng Ông Bà Chiểu, với kiến trúc đậm nét văn hóa đền chùa nhà Nguyễn, sẽ đưa bạn đến một hành trình khám phá đầy hấp dẫn. Cùng Hải Âu Travel trải nghiệm!
2.1 Kiến trúc cổng Tam quan lăng Ông Bà Chiểu
Lăng Ông Bà Chiểu là một quần thể kiến trúc cổ kính, được bao bọc bởi bức tường dài 500m, cao 1.2m, tạo nên một không gian riêng biệt. Nơi đây có 4 cổng hướng ra các con đường Đinh Tiên Hoàng, Phan Đăng Lưu, Trịnh Hoài Đức và Vũ Tùng, mang đến cảm giác uy nghi và cổ xưa.
Bước vào Lăng Ông Bà Chiểu, bạn sẽ đi qua cổng Tam quan trên đường Vũ Tùng, mang dòng chữ Hán “Thượng Công miếu” – chỉ chức danh quan lớn thời xưa. Sau cổng là một khu vườn rộng, dẫn bạn đến khu lăng chính, bao gồm nhà bia, lăng mộ và miếu thờ, nơi yên nghỉ của hai vị thần linh được người dân địa phương tôn kính.
Kiến trúc Lăng Ông Bà Chiểu tinh xảo, đậm chất đền chùa Nguyễn.
2.2 Nhà bia
Nhà bia, được xây dựng để tôn vinh Tả quân Lê Văn Duyệt, là nơi lưu giữ tấm bia đá khắc ghi công đức của ông. Bia đá được đặt trong một ngôi điện nhỏ, lát gạch, lợp ngói âm dương, thể hiện sự tôn kính và ghi nhớ công lao to lớn của vị tướng tài ba này đối với nhân dân và triều đình nhà Nguyễn. Phía trước bia đá là hình ảnh một đôi hạc vàng cưỡi rùa, biểu tượng của sự hòa hợp âm dương, thể hiện tinh thần đoàn kết, tương trợ lẫn nhau của người dân Việt Nam.
Nhà bia ghi công Tả quân Lê Văn Duyệt.
2.3 Lăng mộ
Công trình lăng mộ Tả quân Lê Văn Duyệt là dấu tích lâu đời nhất, được xây dựng ngay khi ông được minh oan vào đời vua Thiệu Trị. Nơi an nghỉ của vị Tả quân nằm bên phải nhà bia, trong khi mộ của bà Đỗ Thị Phận ở bên trái.
Mộ đôi tại lăng Ông Bà Chiểu mang hình dáng độc đáo, được gọi là mộ quy bởi nó giống như một con rùa đang thu mình nằm. Xung quanh mộ được bao bọc bởi những bức tường dày xây bằng đá ong, dẫn ra sân đốt nhang đèn, tạo nên không gian linh thiêng.
2.4 Miếu thờ
Miếu thờ Tả quân Lê Văn Duyệt và vợ là nơi lưu giữ tín ngưỡng của người Sài thành nhiều đời. Kiến trúc độc đáo với kỹ thuật chạm khắc gỗ, đá tinh xảo, trang trí sành sứ khảm khiến miếu trở nên lung linh, huyền bí. Đến đây, bạn có thể dâng hương tưởng nhớ vị tướng tài ba, đồng thời lưu giữ những bức ảnh đẹp với background cổ kính, độc đáo.
Lăng Ông Bà Chiểu gồm 3 phần: tiền điện, trung điện và chánh điện, được ngăn cách bởi một giếng trời. Chánh điện dành riêng cho việc thờ cúng, tái hiện khung cảnh đời thường của Tả quân và vợ. Du khách không được phép vào khu vực này, chỉ có thể tham quan từ bên ngoài.
Miếu thờ uy nghiêm.
Hoạt động tín ngưỡng tại Lăng Ông Bà Chiểu
3.1 Xin xăm ở lăng
Lăng Ông Bà Chiểu nổi tiếng với tục xin xăm cầu sức khỏe, giải trừ bệnh tật, gọi là xăm thuốc. Du khách có thể xin xăm tại khu nhà bia, trung điện hoặc tiền điện của lăng, nơi đặt sẵn các ông xăm phục vụ.
Cách xin xăm lăng Ông Bà Chiểu như sau:
Quỳ gối, chắp hai tay và thành tâm khấn xin xăm. Nói rõ họ tên, ngày tháng năm sinh, nơi ở và nguyện vọng của bạn để thần linh thấu hiểu.
Khấn xong, vái lạy 3 lần rồi rút quẻ. Lưu ý: chỉ rút 1 thẻ duy nhất, không rút lại.
Thẻ xăm ghi số thứ tự và chữ nho, dẫn bạn đến bài thơ tương ứng với phần dịch nghĩa về sức khỏe và bệnh tật. Để hiểu rõ ý nghĩa của quẻ xăm, bạn nên đến xin lời giải từ sư trụ trì.
3.2 Lễ Khai hạ – Cầu an tại lăng Ông Bà Chiểu
Lễ hội Khai Hạ – Cầu an diễn ra tại Lăng Ông Bà Chiểu vào mùng 7 tháng Giêng Âm lịch, tái hiện nét văn hóa cung đình triều Nguyễn. Lễ hội bao gồm các nghi thức truyền thống như hạ cây nêu, khai hạ, khai bút, khai ấn… mang ý nghĩa cầu an, cầu phúc cho một năm mới bình an, thịnh vượng.
Lễ hội lăng Ông Bà Chiểu là nét văn hóa đặc trưng của người dân Nam Bộ, mang ý nghĩa cầu mong mưa thuận gió hòa, mở ra một năm mới hanh thông, công việc thuận lợi, sức khỏe dồi dào. Lễ hội không chỉ là dịp để người dân thể hiện lòng biết ơn với Ông Bà Chiểu, mà còn là cơ hội để mọi người sum họp, vui chơi, tạo nên không khí rộn ràng, náo nhiệt.
Phần hội trong lễ Khai hạ – Cầu an sẽ là một bữa tiệc nghệ thuật đặc sắc với các tiết mục hát bội kinh điển. Những câu chuyện hào hùng trong lịch sử như Lê Công kỳ án, Ngọc Quỳnh lâm tế, Ngũ hổ Bình Tây, Thần Nữ dâng ngũ linh kỳ, San Hậu… sẽ được tái hiện sống động trên sân khấu. Theo truyền thuyết, Tả quân Lê Văn Duyệt là một người yêu thích hát bội và đóng góp to lớn cho sự phát triển của loại hình nghệ thuật truyền thống này.
Lễ hội Khai Hạ – Cầu an tại lăng Ông Bà Chiểu đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia vào tháng 4/2022.
Lễ hội Khai hạ – Cầu an diễn ra tháng Giêng.
Lăng Ông Bà Chiểu, với kiến trúc độc đáo và các hoạt động tâm linh thu hút, là điểm đến thú vị khi bạn du lịch Thành phố Hồ Chí Minh. Hải Âu Travel hy vọng những thông tin trên đã giúp bạn hiểu thêm về lăng miếu này.
Nguồn: Tổng hợp
