Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ Núi Sam 2024: Tâm linh, văn hóa và nét đẹp truyền thống

Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ Núi Sam 2024 là một trong những lễ hội lớn nhất và nổi tiếng nhất miền Nam, thu hút hàng triệu du khách, thể hiện lòng thành kính với Bà Chúa Xứ và bản sắc văn hóa độc đáo của địa phương.

Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ Núi Sam: Giới thiệu

1.1 Thời gian tổ chức năm 2024

Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ Núi Sam tại Châu Đốc, một sự kiện tâm linh trọng đại được tổ chức hàng năm, sẽ diễn ra từ ngày 22/5 đến ngày 3/6 (tức 15/4 đến 27/4 âm lịch) năm 2024. Đây là dịp để cộng đồng địa phương bày tỏ lòng thành kính với Bà Chúa Xứ, tạ ơn và cầu mong mùa màng bội thu, sức khỏe và tài lộc cho mọi người.

Lễ hội Bà Chúa Xứ Núi Sam diễn ra tháng 4 âm lịch (Ảnh: Tỉnh An Giang Cổng TTDT).

1.2 Ý nghĩa

Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ Núi Sam tại An Giang, một trong những lễ hội lớn nhất Nam Bộ, dự kiến thu hút hàng triệu du khách thập phương vào năm 2024. Không chỉ là hành trình tâm linh, du khách còn được trải nghiệm di sản văn hóa độc đáo, hứa hẹn những khoảnh khắc khó quên.

Lễ hội vía Bà Chúa Xứ Núi Sam, một biểu tượng văn hóa lâu đời của người dân Châu Đốc, An Giang, không chỉ là nghi thức tôn giáo mà còn là minh chứng cho giá trị văn hóa phi vật thể của dân tộc. Được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại vào năm 2016, lễ hội khẳng định vai trò quan trọng trong việc gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống.

Lễ hội là dịp để người dân địa phương bày tỏ lòng biết ơn với những giá trị văn hóa tinh thần, đồng thời là cơ hội để các thế hệ kế thừa và gìn giữ lịch sử, truyền thống của quê hương. Hàng ngàn người tham gia lễ hội mỗi năm, tạo nên không gian giao lưu văn hóa sôi động, nơi giao thoa và kết hợp hài hòa giữa các dân tộc Kinh, Hoa, Khmer, Chăm, góp phần làm phong phú thêm bản sắc văn hóa đa dạng của vùng đất này.

Lễ hội thu hút đông đảo người dân. (Ảnh: Tỉnh An Giang Cổng TTDT)

1.3 Truyền thuyết

Truyền thuyết kể rằng vào những năm 1820-1825, khi quân Xiêm xâm lược nước ta, chúng tình cờ phát hiện một pho tượng đá khổng lồ trên đỉnh núi Sam. Khi quân Xiêm cố gắng khiêng tượng xuống núi, nó bỗng trở nên nặng trĩu, bất khả kháng. Thậm chí, một kẻ hung hãn dám gãy cánh tay trái của tượng, nhưng ngay lập tức phải chịu hình phạt thích đáng.

Trong giấc mộng của dân làng, Bà Chúa Xứ hiện về, truyền lệnh khiêng tượng xuống núi lập miếu thờ. Bà hứa sẽ che chở dân làng khỏi họa ngoại xâm, mang đến cuộc sống bình yên, mưa thuận gió hòa.

Cả làng gắng sức, từ trai tráng khỏe mạnh đến người già yếu, nhưng tượng Bà Chúa Xứ vẫn bất động. Lúc ấy, một cô gái tự xưng là hiện thân của Thánh Mẫu lên tiếng: “Chỉ cần 9 cô gái đồng trinh là đủ”. 9 cô gái thanh tân xuất hiện, nhẹ nhàng nâng tượng xuống núi. Khi đến chân núi, tượng bỗng nặng trĩu. Dân làng hiểu rằng, Bà Chúa Xứ đã chọn nơi này làm nơi ngự trị, và họ đã lập miếu thờ ngay tại đó.

Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ Núi Sam là một sự kiện văn hóa tâm linh độc đáo, thể hiện lòng dũng cảm, đức tin và tinh thần đoàn kết của người dân An Giang. Không chỉ cầu bình an, may mắn, du khách còn được đắm chìm trong không gian văn hóa đặc sắc, thưởng thức ẩm thực địa phương và trải nghiệm những hoạt động lễ hội độc đáo, lưu giữ nét đẹp truyền thống của vùng đất này.

Lễ hội vía Bà Chúa Xứ Núi Sam – truyền thuyết về Bà Chúa Xứ. (Ảnh: Tỉnh An Giang Cổng TTDT)

Lễ hội vía Bà Chúa Xứ: Nghi lễ chính

Lễ hội vía Bà Chúa Xứ núi Sam 2024 sẽ diễn ra từ ngày 29/5 đến 3/6 (tức từ 22/4 – 27/4 âm lịch), với nhiều nghi lễ truyền thống đặc sắc tôn vinh văn hóa tâm linh của người dân địa phương. Ông Trần Quốc Tuấn, Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP. Châu Đốc, khẳng định lễ hội sẽ mang đậm tinh thần truyền thống, thu hút đông đảo du khách thập phương về tham dự.

2.1 Lễ tắm Bà

Lễ tắm Bà trong lễ hội Vía Bà Chúa Xứ Núi Sam 2024, diễn ra vào lúc 24 giờ ngày 23/4 âm lịch, là một trong những nghi lễ trọng điểm mang ý nghĩa sâu sắc. Không chỉ là việc tắm rửa tượng Bà, nghi lễ này còn thể hiện sự tinh khiết, làm mới và khởi đầu cho những điều may mắn. Dân gian tin rằng chứng kiến và tham gia Lễ tắm Bà mang lại điềm báo may mắn và phước lành.

Miếu Bà nhộn nhịp từ chiều với dòng người tấp nập. Du khách và người dân địa phương cùng tụ họp, hòa mình vào không khí rộn ràng của các hoạt động văn hóa truyền thống. Múa bóng rỗi, nghệ thuật dân gian đặc sắc, cùng các nghi thức cúng Bà thu hút sự chú ý của mọi người. Điểm nhấn của buổi tối là nghi thức dâng lễ vật vào lúc 22 giờ, nơi người tham gia thành kính mang các lễ vật như áo mão dâng cúng Bà.

Khoảng 23 giờ, Ban quản trị miếu tổ chức nghi thức xin phép Bà, bao gồm niệm hương, dâng rượu, trà và lễ vật, nhằm thể hiện lòng thành kính và sự chuẩn bị chu đáo cho lễ tắm. Đến 0 giờ đêm, lễ tắm Bà bắt đầu sau bức màn vải che kín. Nước tắm được pha chế từ hoa lài và nước hoa thơm ngát, tạo nên không khí thanh tịnh, trang nghiêm.

Lễ tắm tượng Bà bắt đầu bằng việc cởi bỏ mão, khăn, đai áo và các lớp áo cũ. Sau đó, tượng được lau sạch bằng khăn ẩm, xịt nước hoa và mặc áo mới. Quá trình này do các phụ nữ cao tuổi trong địa phương thực hiện, thể hiện truyền thống và lòng kính trọng. Cuối cùng, các vị bô lão trong cộng đồng đội mão mới cho Bà, khép lại nghi lễ trang trọng.

Tấm vải che được kéo ra, người dự lễ tranh nhau vị trí để làm lễ đầu tiên, chiêm ngưỡng dung nhan mới của Bà, thể hiện niềm tin và mong muốn nhận được phước lành. Lễ tắm Bà không chỉ là một phần của lễ hội, mà còn là biểu tượng của lòng tôn kính, sự gắn kết và niềm tin của cộng đồng.

Phụ nữ dâng hương, xin phép trước khi tắm Bà tại tổ tắm. (Ảnh: Cổng TTDT Đảng bộ tỉnh An Giang)

2.2 Lễ thỉnh sắc ông Thoại Ngọc Hầu

Lễ thỉnh sắc Ông Thoại Ngọc Hầu từ lăng mộ về miếu Bà, diễn ra vào ngày 25/4 âm lịch, là phần quan trọng của lễ hội vía Bà Chúa Xứ Núi Sam. Đoàn rước rực rỡ với lân, trống, ban tế lễ, ban quản trị Miếu Bà và các học trò lễ. Cờ phướn, cờ đại và các lễ bộ trang trí công phu tạo nên khung cảnh long trọng. Nổi bật là chiếc long đình sơn son thếp vàng, biểu tượng cho sự uy nghi của lễ hội.

Lễ thỉnh sắc là nghi thức trọng thể rước bốn bài vị từ Lăng Nguyễn Văn Thoại về Miếu Bà. Đó là bài vị của Ông Thoại Ngọc Hầu, hai bà vợ và Hội Đồng – các quan dưới trướng ông. Việc thỉnh các bài vị này về miếu không chỉ là nghi thức tưởng nhớ, tôn vinh Ông Thoại Ngọc Hầu, mà còn cầu nối cho các vị thần linh cùng phù hộ cho người dân.

Lễ thỉnh sắc ông Thoại Ngọc Hầu (Ảnh: An Giang)

2.3 Lễ túc yết và xây chầu

Lễ túc yết và xây chầu, diễn ra vào đúng 24 giờ ngày 25/4 âm lịch trong lễ hội Vía Bà Chúa Xứ Núi Sam, là nghi lễ trọng tâm, mang ý nghĩa tương tự Lễ Kỳ Yên ở các đình Nam Bộ. Nghi lễ này được thể hiện qua việc dâng lễ vật chính là heo toàn sinh, tượng trưng cho sự hi sinh và lòng thành kính. Tiếng chiêng, trống, mõ vang lên đều đặn, tạo nên không khí linh thiêng, trang nghiêm. Các học trò lễ, trong trang phục truyền thống, thực hiện nghi thức tế lễ một cách nghiêm cẩn.

Lễ túc yết thu hút bởi bài văn tế ca ngợi công đức của Bà, mời gọi các Mẫu thần về ngự tại bàn thờ Hội Đồng. Nghi lễ chính thức kết thúc, nhường chỗ cho không khí lễ hội rộn ràng với chương trình Hát Bội. Các vở tuồng truyền thống không chỉ là giải trí mà còn là cách gìn giữ và phát huy văn hóa dân gian, thu hút đông đảo người dân và du khách.

2.4 Lễ Chánh tế

Lễ Chánh Tế, diễn ra vào ngày 27/4 âm lịch, là nghi lễ tương tự lễ Đoàn cả trong lễ Kỳ Yên ở các đình Nam Bộ, nhằm tế lễ và tưởng nhớ các vị thần. Nghi lễ bao gồm các nghi thức nghiêm trang, với lễ vật, bài văn tế và nghi lễ tôn kính. Chiều cùng ngày, lễ Hồi Sắc diễn ra, tương tự lễ Thỉnh Sắc, đưa các bài vị đã được rước từ Lăng Nguyễn Văn Thoại về lại chỗ cũ.

3. Phần hội của lễ vía Bà Chúa Xứ

Lễ vía Bà Chúa Xứ Núi Sam là một lễ hội sôi động, đầy màu sắc, nơi văn hóa và tín ngưỡng giao thoa, phản ánh sự đa dạng của cộng đồng các dân tộc Kinh, Chăm, Hoa và Khmer. Được công nhận là Lễ hội cấp Quốc gia từ năm 2001, phần hội ngày càng được đầu tư công phu, quy mô, trở thành một phần không thể thiếu trong lễ hội.

Tuần lễ văn hóa mang đến cho người tham dự một hành trình trải nghiệm văn hóa phong phú. Các trò chơi dân gian như kéo co, thả diều nghệ thuật, trò chơi vận động, cờ tướng, đẩy gậy, chọi gà và cờ người không chỉ mang đến tiếng cười sảng khoái mà còn góp phần gìn giữ và phát huy những giá trị truyền thống quý báu. Những trò chơi này thu hút cả người lớn và trẻ em, tạo nên không khí ấm áp, gắn kết gia đình và cộng đồng.

Lễ hội là dịp để bạn chìm đắm trong nghệ thuật truyền thống của bốn dân tộc. Múa lân sư rồng, múa mâm thao, múa bóng rỗi, múa đĩa chén là những điểm nhấn đặc sắc, thu hút sự chú ý của du khách và người dân địa phương. Mỗi màn trình diễn không chỉ là một tiết mục giải trí mà còn là minh chứng cho sự tinh tế của văn hóa và nghệ thuật dân gian.

Hội vía Bà Chúa Xứ Núi Sam. (Ảnh: ctydulichhcm)

4. Kinh nghiệm tham gia lễ hội

Lên kế hoạch kỹ lưỡng cho chuyến hành hương Vía Bà Chúa Xứ Núi Sam 2024 sẽ giúp bạn có trải nghiệm trọn vẹn và an toàn. Cẩm nang du lịch đã tổng hợp những thông tin hữu ích, giúp bạn chuẩn bị chu đáo cho chuyến đi suôn sẻ:

4.1 Thời gian mở cửa

Miếu Bà Chúa Xứ Núi Sam mở cửa đón du khách từ 5:00 sáng đến 10:00 tối mỗi ngày. Trong dịp lễ hội diễn ra từ cuối tháng 4 đến đầu tháng 5 âm lịch, miếu sẽ tổ chức các hoạt động đặc biệt thu hút đông đảo người tham dự. Để không bỏ lỡ những hoạt động ý nghĩa, du khách nên đến đúng giờ và theo dõi chương trình lễ hội trước khi đến thăm miếu.

4.2 Cách di chuyển

Từ Thành phố Hồ Chí Minh, bạn có nhiều lựa chọn để di chuyển đến Châu Đốc, An Giang:

Ô tô hoặc xe máy:

Di chuyển theo Quốc lộ 62 qua Bình Hiệp, sau đó tiếp tục theo hướng biên giới từ Hồng Ngự đến Tân Châu.

Quốc lộ 1A – cầu Mỹ Thuận – Quốc lộ 80 (qua phà Vàm Cống) – Sa Đéc – Long Xuyên – Quốc lộ 90 – Châu Đốc.

Xe khách:

Phương Trang: Giá vé khoảng 175.000 đồng, khởi hành từ bến xe Miền Tây.

Huệ Nghĩa: Giá vé khoảng 150.000 đồng, khởi hành từ số 11 Lê Đại Hành, Quận 11.

Xe Kim Mai: Giá vé khoảng 120.000 đồng, xuất phát từ bến xe Miền Tây.

4.3 Lưu ý khi tham gia lễ hội

Chuẩn bị cho lễ hội vía Bà Chúa Xứ Núi Sam 2024? Lưu ý những điều này để hành trình suôn sẻ:

Khu vực đông đúc có thể dẫn đến việc xô đẩy, hãy cẩn thận bảo quản tài sản cá nhân của bạn.

Hãy mua nhang, đèn và các sản phẩm khác từ những nguồn uy tín. Tránh mua hàng từ người bán dạo không rõ nguồn gốc. Chuẩn bị sẵn từ nhà hoặc mua tại cửa hàng tin cậy trong khu vực.

Tránh nhận lộc hay vật phẩm từ người lạ để tránh bị đòi tiền sau này.

Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ Núi Sam 2024, một sự kiện văn hóa – tâm linh hoành tráng, hứa hẹn thu hút đông đảo du khách. Nếu bạn muốn tìm kiếm một điểm du lịch tâm linh độc đáo, trải nghiệm văn hóa đặc sắc, thì đây là lựa chọn lý tưởng.

Nguồn: Tổng hợp