Bản sắc văn hóa Khmer tỏa sáng qua các ngày lễ, Tết
Hải Âu Travel mời bạn khám phá những sự kiện văn hóa đặc sắc của cộng đồng Khmer Nam Bộ, nơi truyền thống và tín ngưỡng tôn giáo hòa quyện, tạo nên nét đẹp độc đáo.
1. Đôi nét về cộng đồng người Khmer
Theo thống kê năm 2009, cộng đồng Khmer tại Việt Nam có hơn 1,2 triệu người, tập trung đông đảo ở Đồng bằng sông Cửu Long, đặc biệt là các tỉnh Trà Vinh, Sóc Trăng, Hậu Giang, An Giang, Kiên Giang, Cần Thơ, Bạc Liêu, Cà Mau.
Truyền thống văn hóa lâu đời, phong phú của người Khmer toát lên nét độc đáo riêng biệt, thể hiện rõ nét trong đời sống sinh hoạt gắn liền với chùa chiền và tôn giáo Phật giáo. Do đó, hầu hết các lễ hội, Tết của người Khmer đều được tổ chức trong không gian thanh tịnh, linh thiêng của chùa chiền.
Nét đẹp văn hóa Khmer được thể hiện rõ nét qua hơn 30 dịp lễ lớn nhỏ trong năm, chia thành 2 loại: lễ định kỳ hàng năm (gồm 8 lễ lớn) và lễ không định kỳ. Cùng Blog Du lịch Hải Âu Travel Go khám phá một số lễ, Tết của người Khmer (lễ định kỳ) được sắp xếp theo thứ tự thời gian cụ thể.
Lễ, Tết Khmer tổ chức định kỳ
2.1 Lễ Miakha Bôchia
Thời gian: Rằm tháng Giêng Âm lịch
Đây là dịp tưởng nhớ 3 sự kiện trọng đại của Phật giáo, đánh dấu những cột mốc lịch sử và giá trị văn hóa sâu sắc.
Đức Phật hứa với Ma vương rằng Ngài sẽ nhập diệt sau 3 tháng.
Hội họp quy tụ 1.250 vị Thánh Tăng, một sự kiện bất ngờ và chưa từng có tiền lệ.
Đức Phật truyền đạt giáo lý cơ bản về luật giới, hướng dẫn con người đến con đường giác ngộ.
Ngày lễ Miakha Bôchia, các sư sãi tổ chức nghi lễ tưởng nhớ những sự kiện trọng đại trong lịch sử Phật giáo. (Ảnh: giacngo)
2.2 Lễ Chôl Chnăm Thmây, một trong các ngày lễ Tết của người Khmer quan trọng nhất
Thời gian:Tháng 5 Phật lịch (trung tuần tháng 4)
Chôl Chnăm Thmây, tiếng Khmer nghĩa là “Mừng năm mới”, là lễ Tết cổ truyền của người Khmer Nam Bộ, cũng là dịp lễ lớn nhất trong năm. Trong những ngày này, người Khmer dù đi đâu xa hay bận rộn công việc cũng đều trở về quê hương. Họ trang trí, dọn dẹp nhà cửa sạch sẽ, chuẩn bị đầy đủ lễ vật, nhang đen và hoa quả để lên chùa làm lễ đón năm mới. Họ cũng ghé thăm hỏi nhau trong phum, sóc, trao gửi những lời chúc may mắn và sức khỏe.
Chôl Chnăm Thmây là Tết cổ truyền quan trọng nhất của người Khmer, không thể thiếu trong danh sách các ngày lễ, Tết. (Ảnh: Duy Quang)
Lễ Chôl Chnăm Thmây diễn ra sau mùa thu hoạch, mang ý nghĩa về một vụ mùa mới bội thu. Các hoạt động trong dịp lễ thường bao gồm:
Ngày đầu năm, gia đình sum họp, thành kính cúng bái tổ tiên, tiễn đưa Thần coi sóc cũ và đón chào Thần coi sóc mới, cầu mong bình an, may mắn cho năm mới.
Ngày thứ hai, người dân cùng nhau đắp núi cát, nghi thức mang ý nghĩa xua đuổi tà ma, những điều xấu, đồng thời nhắc nhở con người không ngừng tạo phúc, vun đắp cuộc sống tốt đẹp như núi cao.
Ngày thứ ba, lễ tắm Phật diễn ra trang trọng. Bà con dùng hoa tươi nhúng nước sạch, nhẹ nhàng vẩy lên tượng Phật, sau đó tắm cho các vị sư cao niên và các ngôi tháp đựng hài cốt của sư viên tịch. Nghi lễ thể hiện niềm tin vào sự tha thứ của Đức Phật, mong cầu sức khỏe, bình an cho bản thân và cộng đồng.
Lễ tắm Phật Chôl Chnăm Thmây của người Khmer (ảnh: Kiên Trung)
2.3 Lễ Phật đản, một trong ba sự kiện trọng đại gắn với Phật giáo
Thời gian: 15 tháng 5 Âm lịch
Lễ Phật đản là ngày lễ trọng đại được cộng đồng Phật giáo, đặc biệt là người Khmer, tổ chức hằng năm để kỷ niệm ngày sinh của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni – Giáo chủ của đạo Phật. Ngày lễ này không chỉ là dịp để tôn vinh những giá trị văn hóa, đạo đức, tư tưởng hòa bình, đoàn kết của Đức Phật, mà còn là lời kêu gọi chung của 34 quốc gia theo Phật giáo trên khắp thế giới.
Lễ Phật đản hằng năm quy tụ đông đảo tăng ni, Phật tử Khmer. (Ảnh: phatgiaotravinh)
2.4 Lễ Chôl Vôsa
Thời gian: Từ 15 tháng 6 đến 15 tháng 9 Âm lịch
Lễ Chôl Vôsa (hay lễ Nhập hạ) là ngày lễ quan trọng trong văn hóa người Khmer Nam Bộ. Vào ngày này, họ tổ chức lễ cầu cho mưa thuận gió hòa, đất nước thái bình, gia đình an vui. Đây cũng là dịp để thể hiện lòng thành kính với chư tăng bằng việc dâng tặng các vật dụng sinh hoạt trong chùa.
Lễ Chol Chnam Thmay (Tết Nguyên đán của người Khmer) gồm 2 ngày chính, mỗi ngày có các hoạt động, nghi thức và phong tục riêng biệt.
Buổi chiều ngày đầu tiên, người Khmer mang lễ vật đến chùa, nơi những ngọn nến lớn tỏa sáng lung linh, tạo nên không gian thiêng liêng, huyền ảo.
Ngày thứ hai, bà con dâng lễ vật lên sư sãi, cầu siêu cho người quá cố, cầu bình an và hạnh phúc cho gia đình, làng xóm.
Lễ Nhập hạ, như Hải Âu Travel đã thông tin, kéo dài trong 3 tháng, trùng vào mùa mưa thuận lợi cho nông nghiệp. Được xem là lễ thuần nông, Nhập hạ còn mang ý nghĩa gắn liền với tư tưởng Phật giáo.
2.5 Lễ Cúng ông bà Sen Đôn-Ta
Thời gian: 29 tháng 8 đến 1 tháng 9 Âm lịch
Lễ Cúng ông bà Sen Đôn-Ta là một dịp quan trọng trong văn hóa Khmer, thể hiện lòng biết ơn và tưởng nhớ đến tổ tiên. Ngày lễ này nhằm tôn vinh công ơn của những người đã khuất, đặc biệt là những người khai phá đất đai, bảo vệ sự bình an cho phum, sóc. Thông qua nghi lễ cúng bái, người Khmer cầu mong phước lành cho linh hồn của những người thân đã khuất, đồng thời thể hiện tinh thần đoàn kết, uống nước nhớ nguồn của dân tộc.
Lễ Cúng ông bà Sen Đôn-Ta là dịp người Khmer tưởng nhớ, cầu phước cho người thân đã khuất. (Ảnh: mytour)
2.6 Lễ Chanh Vôsa
Thời gian: Từ ngày 14 đến 15 tháng 9 m lịch
Lễ Chanh Vôsa, còn được gọi là lễ Nhập hạ, đánh dấu kết thúc 3 tháng nhập hạ từ lễ Chôl Vôsa của các nhà sư.
2.7 Lễ Dâng y Kathina
Thời gian: Từ 16 tháng 9 đến 15 tháng 10 Âm lịch
Theo Phật giáo Nam tông, lễ Dâng y Kathina diễn ra hàng năm tại các chùa. Trong lễ này, Phật tử dâng cà sa – y phục màu vàng – cho các vị sư sãi, thể hiện lòng thành kính và hỗ trợ việc tu hành của họ.
2.8 Lễ Óoc-om-bok, lễ Cúng trăng mang đậm bản sắc dân tộc
Thời gian: Đúng vào ngày rằm tháng 10 m lịch
Óoc-om-bok, trong tiếng Khmer, là lễ hội đút cốm dẹp, một dịp để người Khmer ghi nhớ và tạ ơn vị thần Mặt trăng – vị thần cai quản thời tiết và mùa màng theo tín ngưỡng của họ. Lễ hội này thể hiện lòng biết ơn của người Khmer đối với vị thần đã ban tặng mùa màng bội thu.
Lễ hội rộn ràng với nghi lễ cúng tại phum, sóc, chùa, cùng hoạt động vui chơi mang đậm bản sắc dân tộc, thu hút đông đảo du khách. Song song đó, các gia đình Khmer Nam Bộ cũng tổ chức lễ cúng trăng tại nhà theo nghi thức đơn giản, tạo nên không khí ấm cúng, sum vầy.
Óoc-om-bok thu hút du khách với những nghi lễ đặc sắc và các hoạt động vui chơi giải trí đậm bản sắc Khmer. (Ảnh: dulichtravinh)
3. Danh sách các ngày lễ không định kỳ
Lễ An vị tượng Phật: Lễ tôn trí Đức Phật được tổ chức trang trọng, thu hút sư sãi và Phật tử.
Lễ khánh thành Chính điện:Chùa Khmer khánh thành sau khi xây mới/trùng tu chính điện.
Lễ Ngàn núi: Làm phước cầu xin tha thứ từ muôn loài.
Lễ Chúc thọ: Ngày lễ tri ân công ơn dưỡng dục.
Lễ Dâng bông:Lễ Dâng lộc hay Lễ làm phước là dịp quyên góp xây dựng đường xá, trường học, chùa chiền và các công trình phúc lợi xã hội.
Lễ Cầu an:Lễ hội mừng mùa vụ, cầu chúc sức khỏe, mùa màng bội thu.
Hòa mình vào không khí nhộn nhịp của các lễ hội Khmer, khám phá nét đẹp văn hóa tín ngưỡng độc đáo, được hun đúc qua những phong tục, tập quán truyền thừa, là trải nghiệm khó quên khi du lịch Trà Vinh. Hành trình của bạn sẽ thêm phần trọn vẹn với hoạt động đặc sắc này, góp phần khám phá văn hóa đặc trưng của Đồng bằng sông Cửu Long.
Nguồn: Tổng hợp
