Lăng Thiệu Trị: Kiến trúc độc đáo, nơi yên nghỉ của vị vua tài hoa, hiếu thảo bậc nhất triều Nguyễn

Lăng Thiệu Trị, hay Xương Lăng, là di sản văn hóa thế giới được UNESCO công nhận (11/12/1993), nổi tiếng với kiến trúc độc đáo và là nơi an nghỉ của vị vua thứ ba triều Nguyễn. Cùng Hải Âu Travel khám phá lăng tẩm này và tìm hiểu những điều đặc biệt!

Lăng Thiệu Trị ở đâu trên bản đồ Huế?

Địa chỉ: Làng Cư Chánh, Hương Thủy, Thừa Thiên Huế

Giá vé vào cửa:

-Người lớn: 150.000 VNĐ / lượt

Trẻ em từ 7 đến 12 tuổi hoặc cao từ 0,8m đến 1,3m: 30.000 VNĐ/lượt

Trẻ em dưới 7 tuổi hoặc cao dưới 0,8m được miễn phí vé.

Nằm ẩn mình giữa núi non trùng điệp, Lăng Thiệu Trị là nơi an nghỉ ngàn thu của vị vua thứ ba triều Nguyễn. Trong số các lăng tẩm của các vị vua nhà Nguyễn, chỉ duy nhất Xương Lăng được xây theo hướng Tây Bắc – một hướng bất thường, khác biệt so với các công trình kiến trúc cung điện, lăng tẩm khác.

Lăng Thiệu Trị, trọn khung hồ Nhuận Trạch.

Lăng Thiệu Trị, dù mang nhiều nét tương đồng với lăng của cha ông là Gia Long và Minh Mạng, vẫn sở hữu những nét độc đáo riêng biệt. Nơi an nghỉ của vị vua này trở thành công trình độc nhất vô nhị trong cố đô, được tô điểm bởi nghệ thuật trang trí bằng men pháp lam, đặc biệt tại khu vực điện thờ. Điều này khiến nhà nghiên cứu người Pháp G. Langland phải thốt lên rằng Lăng Thiệu Trị là một trong những thành tựu độc đáo nhất của nghệ thuật Việt Nam thế kỷ XIX.

Bạn có thể đến thăm Lăng Thiệu Trị bằng phương tiện nào hợp lý nhất?

Nằm cách trung tâm Huế khoảng 8km, Lăng Thiệu Trị là điểm đến thuận tiện trong hành trình khám phá thành phố. Bạn có thể di chuyển bằng xe máy hoặc taxi. Nếu chọn xe máy, hãy đi theo lộ trình: Điện Biên Phủ – Đàn Nam Giao. Từ Đàn Nam Giao, bạn dễ dàng hỏi đường đến Lăng Thiệu Trị từ người dân địa phương.

Thuê xe máy tại Huế vô cùng tiện lợi. Nhiều cửa hàng cung cấp dịch vụ thuê xe máy theo ngày với giá từ 120.000 VNĐ đến 150.000 VNĐ, tùy loại xe số hoặc xe ga. Bạn chỉ cần liên hệ trước với cửa hàng và họ sẽ giao xe tận nơi bạn ở.

Huế nắng nóng, bạn ngại di chuyển xa? Hãy lựa chọn taxi! Tại Huế, nhiều hãng taxi hoạt động với đội xe cao cấp, sang trọng và dịch vụ thân thiện. Giá cả hợp lý, chỉ từ 80.000 VNĐ/chuyến. Hãy tận hưởng sự tiện lợi và thoải mái khi di chuyển bằng taxi!

Để di chuyển thuận tiện tại Huế, bạn có thể lựa chọn các hãng taxi uy tín như Mai Linh, Phú Xuân Huế, Vina Sun Huế, Thành Công Huế, Hue Private Taxi, Taxi Vàng, Hương Giang, Hoàng Anh,… Bạn có thể đặt xe trực tiếp qua số điện thoại của hãng hoặc thông qua app (nếu hãng hỗ trợ). Chúc bạn có chuyến đi vui vẻ!

Vua Thiệu Trị: Đôi nét về đời sống và lăng tẩm

Vua Thiệu Trị (1807 – 1847), tên húy là Nguyễn Phúc Miên Tông, con trai trưởng của vua Minh Mạng, là vị vua thứ ba của triều Nguyễn. Nắm giữ ngai vàng vỏn vẹn 7 năm, ông lâm bệnh nặng và băng hà vào ngày 4/11/1847, hưởng dương 47 tuổi. Do chưa kịp chuẩn bị lăng tẩm, thi hài ông được quàn tạm tại điện Long An ở cung Bảo Định trong 8 tháng. Trước khi qua đời, ông dặn vua Tự Đức – con trai ông về việc xây dựng lăng: “Chỗ đất làm Sơn Lăng nên chọn chỗ bãi cao chân núi cận tiện, để dân binh dễ làm công việc. Còn đường ngầm đưa quan tài đến huyệt, bắt đầu từ Hiếu Lăng, nên bắt chước mà làm. Còn điện vũ liệu lượng mà xây cho kiêm ước, không nên làm nhiều đền đài, lao phí đến tài lực của dân binh.” Sau khi lên ngôi, vua Tự Đức đã thực hiện di nguyện của cha, xây dựng lăng tẩm cho ông.

Vua Thiệu Trị: vị vua thứ 3 nhà Nguyễn

Vua Tự Đức đã lựa chọn dãy núi thấp thuộc làng Cư Chánh, huyện Hương Thủy làm nơi xây dựng lăng tẩm sau khi cho các thầy địa lý tìm kiếm. Ngọn núi này sau đó được đổi tên thành núi Thuận Đạo, còn lăng được gọi là Xương Lăng. Lăng quay mặt về hướng Tây Bắc, một hướng chưa từng được sử dụng trong các công trình cung điện, đền đài trước đây. Theo phong thủy, Lăng Thiệu Trị có hướng sơn thủy chỉ giao, tạo nên thế đất tốt. Ngoài ra, đồi Vọng Cảnh cách lăng khoảng 1km, cùng với núi Ngọc Trản phía bên trái chầu về trước lăng, tạo nên thế “tả long hữu hổ” cho Lăng Thiệu Trị. Núi Chằm cách đó khoảng 8km và động Bàu Hồ có vị trí gần hơn, đóng vai trò bình phong thiên nhiên cho khu Tẩm trong lăng.

Vua Tự Đức, theo di nguyện của vua cha, đã chỉ thị cho các đại thần xây dựng Lăng Thiệu Trị theo mô hình lăng Minh Mạng, thể hiện lòng hiếu thảo và tôn trọng truyền thống. Các công trình phụ trợ, như điện, đình, các, viện, được xây dựng dựa trên quy chế của lăng Gia Long, phù hợp với địa thế. Quá trình xây dựng lăng diễn ra gấp rút dưới sự giám sát trực tiếp của vua Tự Đức, tạo nên một công trình chưa từng có trong lịch sử.

Khu Tẩm Lăng Thiệu Trị

Lăng Thiệu Trị khởi công vào ngày 11/2/1848. Chỉ trong vòng 1 tháng, phần Toại đạo, tương tự Lăng Minh Mạng, đã hoàn thành vào tháng 3/1848. Đến tháng 5 cùng năm, các công trình chính của lăng hoàn tất. Vua Tự Đức đích thân kiểm tra công trình lần cuối vào ngày 14/6/1848, 10 ngày sau đó, thi hài vua Thiệu Trị được đưa vào lăng an táng sau 8 tháng quàn tại cung Bảo Định.

Sau khi vua Thiệu Trị được an táng, các công trình phụ trong lăng vẫn tiếp tục được xây dựng. Tháng 11/1848, tấm bia Thánh Đức Trần Công với bài bi ký hơn 2.500 chữ do vua Tự Đức đích thân viết về cha mình được dựng lên. Đây cũng là dấu ấn cuối cùng đánh dấu quá trình thi công lăng tẩm, diễn ra thần tốc chưa đầy 10 tháng, một kỷ lục trong lịch sử xây dựng lăng mộ.

Lăng Thiệu Trị: Kiến trúc uy nghiêm, bậc nhất.

Lăng Thiệu Trị gồm hai khu vực chính: khu Trục Lăng ở bên phải và khu Trục Tẩm (khu vực điện thờ) ở bên trái. Nằm cách nhau khoảng 100m, hai khu vực này thể hiện sự dung hòa giữa hai mô thức kiến trúc: một là trục duy nhất của Lăng Gia Long, hai là ba trục riêng biệt của Lăng Minh Mạng.

4.1 Khu Lăng tại Lăng Thiệu Trị

Nằm bên phải lăng mộ, Khu Lăng sở hữu vị thế độc đáo với hồ Nhuận Trạch bao bọc phía trước, nối liền hồ Điện. Phía sau là Bức bình phong uy nghi, nghi môn rồng vờn mây dẫn vào Bái Đình, tạo nên một không gian linh thiêng và thanh bình.

Lăng Thiệu Trị có khu Bái Đình và Bi Đình, trong đó Bi Đình mang nét tương đồng với Bi Đình ở Lăng Minh Mạng.

Nằm trong khuôn viên rộng lớn, bạn sẽ bắt gặp hai hàng tượng đá uy nghi, minh chứng cho nghệ thuật tạc tượng Huế vào thế kỷ XIX. Tiếp tục hành trình, sau hồ Nhuận Trạch, một nghi môn đồng rực rỡ dẫn bạn đến sân Bái Đình rộng lớn.

Nằm trên ngọn đồi hình mai rùa, sau Bái Đình là Bi Đình và Lầu Đức Hinh. Hai bên sân Bái Đình uy nghi với hàng tượng đá quan văn, võ, ngựa, voi. Bi Đình, còn được gọi là Phương Đình, là nơi tôn vinh Đức Trần Công với bức tượng Thánh Đức Trần Công, khắc 2.500 chữ do chính tay vua Tự Đức viết, ghi nhớ cuộc đời và công đức của vua cha.

Góc nhìn khác về Bái Đình & Bi Đình.

Nhà Bia (nay hoang tàn)

Lầu Đức Hinh, tương tự Minh Lâu (Lăng Minh Mạng), hiện chỉ còn nền và bậc cấp.

Khu vườn cảnh ở giữa Nhà Bia, Lầu Đức Hinh.

4.2 Khu Tẩm tại Lăng Thiệu Trị

Khu Tẩm, còn được gọi là điện thờ, tọa lạc cách Lầu Đức Hinh khoảng 100m về phía trái. Nằm trên quả đồi thấp hình mai rùa, Lầu Đức Hinh từng mang dáng dấp tương tự Minh Lâu tại Lăng Minh Mạng. Tuy nhiên, hiện nay Lầu Đức Hinh đã sụp đổ, chỉ còn lại phần nền và bậc cấp.

Lầu Đức Hinh ẩn hiện sau hồ sen thơ mộng, cánh cổng đồng xưa kia tráng lệ với men pháp lam nay đã phai mờ.

Nằm sau Lầu Đức Hinh là một vườn hoa đối xứng, gợi nhớ vườn hoa sau Minh Lâu ở Lăng Minh Mạng. Tiếp nối là Hồ Ngưng Thúy trước Bửu Thành, nơi an nghỉ của vua Thiệu Trị. Ba cây cầu bắc ngang qua hồ, cầu Chánh Trung ở giữa, cầu Đông Hòa bên phải và cầu Tây Đình bên trái, dẫn lối đến Bửu Thành.

Lăng vua Thiệu Trị – Bửu Thành

Khu Tẩm Lăng Thiệu Trị còn sở hữu Nghi Môn bằng đá cẩm thạch nguy nga và Hồng Trạch Môn, cánh cổng vọng lâu dẫn đến điện Biểu Đức. Đây là trung tâm khu Tẩm, nơi thờ vua và Nghi Thiên Chương Hoàng Hậu (bà Từ Dũ). Điện Biểu Đức nổi bật với những cổ diêm, bộ mái 450 ô chữ khắc thơ văn giá trị.

Lối lên Bửu Thành

Ngoài hai khu vực chính, Lăng Thiệu Trị còn sở hữu các công trình phụ uy nghi và tráng lệ, chẳng hạn như Tả Hữu Phối Điện, Tả Hữu Tùng Điện cùng điện Biểu Đức ở giữa, tạo nên tổng thể kiến trúc nguy nga, tôn vinh sự uy nghiêm của chính điện.

Khu vực Lăng Thiệu Trị là trung tâm, phía trước là lăng Hiếu Đông, nơi an nghỉ của mẹ vua Thiệu Trị, bà Hồ Thị Hoa. Bên trái lăng chính là lăng Xương Thọ, nơi an táng vợ vua Thiệu Trị, bà Từ Dũ. Phía trước lăng chính là khu mộ tảo thương, dành cho các hoàng tử, công chúa, con của vua Thiệu Trị.

Hồng Trạch Môn, vọng lâu tẩm điên.

Điện Biểu Đức, trung tâm khu Tẩm Lăng Thiệu Trị.

Lăng Thiệu Trị, với vẻ đẹp mộc mạc, bình dị đậm chất thôn quê, như một bức tranh thu nhỏ của đồng quê Việt Nam với những vườn cây xanh mát và cánh đồng lúa chín vàng. Chỉ trong 10 tháng, công trình đã được hoàn thành, trở thành một điểm du lịch thu hút du khách thập phương khi đến Huế. Nếu có dịp đến thăm cố đô, hãy dành thời gian ghé thăm lăng mộ vị vua hiếu thảo bậc nhất triều Nguyễn, để cảm nhận sự thanh bình và yên nghỉ nơi đây.

Nguồn: Tổng hợp