Hagia Sophia: Di sản kiến trúc lịch sử của Thổ Nhĩ Kỳ

Hagia Sophia, kiệt tác kiến trúc, là biểu tượng tôn giáo quan trọng của Thổ Nhĩ Kỳ. Cùng Hải Âu Travel khám phá những mái vòm ngoạn mục của công trình lịch sử này.

Hagia Sophia: Biểu tượng Thổ Nhĩ Kỳ

Hagia Sophia, biểu tượng trường tồn của Istanbul, là một công trình kiến trúc vĩ đại, từng là Vương cung thánh đường Chính thống giáo Đông phương gần 1.500 năm trước, sau đó là thánh đường Hồi giáo và nay là viện bảo tàng. Nơi đây, như Tháp Eiffel ở Paris hay Parthenon ở Athens, là minh chứng cho lịch sử và văn hóa phong phú của thành phố.

Được xây dựng ba lần ở cùng một vị trí, nhà thờ Hagia Sophia là một trong những kỳ quan kiến trúc thế giới. Được hoàn thiện nhanh nhất trên thế giới, nó nổi tiếng với những mái vòm ngoạn mục như lơ lửng trên không, những cột đá cẩm thạch nguyên khối và những bức tranh khảm vô song. Hagia Sophia là một minh chứng cho kỹ thuật kiến trúc đỉnh cao và một biểu tượng của lịch sử.

Ban đầu được gọi là Megale Ekklesia (Nhà thờ lớn), công trình này sau thế kỷ thứ năm được đổi tên thành Hagia Sophia. Trong tiếng Hy Lạp, Sophia có nghĩa là “trí tuệ”, thường được dịch là “Trí tuệ thần thánh” hoặc “Trí tuệ thánh”.

Hagia Sophia, biểu tượng Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ. (Ảnh: Murad Sezer/Reuters)

Nơi đây được xây dựng lại 3 lần.

Hagia Sophia, với những mái vòm uy nghi, cột đá cẩm thạch và tranh khảm tuyệt đẹp, là một kiệt tác kiến trúc thế giới. (Ảnh: Christoph Rehage)

Biến động lịch sử tại Hagia Sophia

Nhà thờ đầu tiên được xây dựng vào năm 360 bởi Hoàng đế Konstantios (337-361), với mái lợp bằng gỗ. Tuy nhiên, công trình này đã bị thiêu rụi trong cuộc bạo loạn năm 404 do mâu thuẫn giữa Hoàng hậu Eudoksia, vợ của Hoàng đế Arkadios (395-408) và tộc trưởng của İstanbul Ioannes Chrysostomos, người sau đó bị lưu đày.

Được xây dựng lại bởi Hoàng đế Theodosios II (408-450) vào năm 415, nhà thờ thứ hai với năm gian giữa, lối vào hoành tráng và mái nhà bằng gỗ đã bị phá bỏ vào ngày 13/1/532. Bi kịch này là hậu quả của cuộc bạo loạn công khai (cuộc nổi dậy của Nika) diễn ra vào năm thứ năm dưới triều đại của Hoàng đế Justinianos (527-565).

Hagia Sophia, hay Ayasofya trong tiếng Thổ Nhĩ Kỳ, là công trình thứ ba được xây dựng trên cùng một địa điểm, kế thừa kiến trúc độc đáo từ những công trình tiền nhiệm, và được xem là đỉnh cao của kiến trúc Byzantine. Theo lệnh Hoàng đế Justinianos, nhà thờ Hagia Sophia được kiến trúc sư tài ba Anthemios, nhà toán học từ Tralles (Aydin ngày nay), và Isidoros, nhà hình học và kỹ sư từ Miletos (Balat ngày nay), thiết kế và xây dựng. Công trình được khởi công vào năm 532, hoàn thành chỉ trong vòng 5 năm và chính thức khánh thành vào ngày 27/12/537 với một nghi lễ trọng thể.

Bức tranh khảm khắc họa Đức Mẹ, Chúa Hài đồng, Hoàng đế Justinian và Constantine I.

Trong suốt thời kỳ Byzantine, nhà thờ Hagia Sophia thường xuyên được tu sửa do thời gian sử dụng và những hư hại từ động đất, hỏa hoạn. Đến thời kỳ Ottoman, vẻ đẹp của Hagia Sophia đã chinh phục Sultan, khiến ông quyết định chuyển đổi mục đích sử dụng nhà thờ thành thánh đường Hồi giáo. Việc cải tạo này mang ý nghĩa tôn giáo, thể hiện shahada (tuyên ngôn về đức tin) và tạo điều kiện tổ chức cầu nguyện vào thứ Sáu tại Hagia Sophia. Về kiến trúc, bàng thờ Thiên Chúa giáo được thay thế bằng mihrab (hốc cầu nguyện hướng về Mecca), và một minbar (bục giảng) được thêm vào.

Nội thất Hagia Sophia, được khắc họa bởi Gaspare Trajano Fossati năm 1852, khi là nhà thờ Hồi giáo ở Istanbul (thủ đô Đế chế Ottoman).

Hagia Sophia, một di sản thế giới UNESCO nằm trong quần thể lịch sử tại Istanbul, đã trải qua nhiều biến động. Năm 1953, chín năm sau khi Cộng hòa Thổ Nhĩ Kỳ được thành lập, công trình này được chuyển đổi thành viện bảo tàng sau nhiều tranh chấp giữa các phe phái Hồi giáo và Chính thống giáo. Tuy nhiên, vào tháng 7 năm 2020, Hội đồng Nhà nước Thổ Nhĩ Kỳ và Tổng thống Erdoğan đã quyết định phân loại lại Hagia Sophia là một nhà thờ Hồi giáo.

Nội thất Hagia Sophia, chụp năm 2010 khi còn là bảo tàng.

3. Những nét đặc sắc của Hagia Sophia

3.1 Kiến trúc hoành tráng và ấn tượng

Hagia Sophia, báu vật vô giá của nghệ thuật và kiến trúc, ẩn chứa những câu chuyện lịch sử bí ẩn và ảnh hưởng sâu sắc đến nhiều công trình hiện đại. Kiến trúc Byzantine độc đáo thể hiện rõ nét qua những cột đá cẩm thạch vững chãi chống đỡ mái vòm rộng, điểm xuyết bởi dãy cửa sổ nhỏ. Từ dưới nhìn lên, du khách sẽ bị ấn tượng bởi thiết kế độc đáo này, mở ra một không gian đa chiều đầy mê hoặc.

Hagia Sophia, với 4 ngọn tháp đồ sộ và mái vòm trung tâm uy nghi, là biểu tượng của Istanbul. Những ô cửa sổ kính trong suốt tô điểm cho kiến trúc tráng lệ, mang ánh sáng lung linh vào không gian bên trong. Bước vào hiên, bạn sẽ được chiêm ngưỡng những bức tranh ghép từ thế kỷ thứ 9 và các bức bích họa theo tín ngưỡng Kitô giáo từ thế kỷ thứ 10, lưu giữ dấu ấn lịch sử của một thời kỳ huy hoàng.

Thánh đường Hagia Sophia, với mái vòm in dòng chữ kinh Qur’an, giờ là bảo tàng, lưu giữ dấu ấn lịch sử. Ghé thăm khu vườn phía đông, bạn có thể viếng thăm lăng mộ của các vị vua Thổ Nhĩ Kỳ, những vị đế vương oai hùng một thời.

Mái vòm mở ra thế giới đa chiều.

Tác phẩm thư pháp treo tại sảnh chính, do Kazasker Mustafa İzzet Efendi (1801-1876) sáng tác. (Ảnh: Shay Tressa DeSimone/Flickr)

Trần nhà và cột đá cẩm thạch được trau chuốt tinh xảo.

3.2 Nhiều bí ẩn thú vị xung quanh Hagia Sophia

Hagia Sophia không chỉ nổi tiếng bởi lịch sử biến động và kiến trúc ấn tượng, mà còn bởi một cây cột bí ẩn luôn ẩm ướt quanh năm. Được mang về từ đền Artemis ở Ephesus, cây cột bằng đá cẩm thạch trắng này ẩn chứa một truyền thuyết kỳ lạ. Dưới chân cột, những tấm đồng bao quanh che giấu một lỗ nhỏ. Người ta tin rằng, nếu đặt ngón tay vào lỗ và xoay một vòng, nếu thấy ướt thì lời cầu nguyện sẽ thành hiện thực.

Cây cột được cho là linh thiêng, giúp ước nguyện thành hiện thực.

4. Một số lưu ý khi tham quan Hagia Sophia

4.1 Giá vé tham quan Hagia Sophia

Vé tham quan có hướng dẫn: 15 Euro/1h

Bảo tàng Lịch sử Hagia Sophia: 25 Euro

Combo Cung điện Topkapi + Nhà thờ Hagia Sophia + Nhà thờ Hồi giáo Xanh: 65 Euro

Giờ mở cửa Hagia Sophia: Quanh năm

Giờ đóng cửa:Hagia Sophia đóng cửa với người không thờ phượng trong giờ cầu nguyện, bao gồm buổi cầu nguyện trưa thứ Sáu.

Tránh tham quan Hagia Sophia vào giờ làm lễ thứ Sáu.

4.2 Một số lưu ý khi ghé tham quan Hagia Sophia

Để tôn trọng Hagia Sophia, một địa điểm thiêng liêng, khách tham quan cần tuân thủ quy định về trang phục. Cả nam giới và phụ nữ đều cần mặc trang phục lịch sự, che vai, ngực và đầu gối. Phụ nữ cần che tóc bằng khăn quàng cổ. Hãy chuẩn bị trang phục phù hợp trước khi đến thăm.

Hagia Sophia hiện là một nhà thờ Hồi giáo, vì vậy nó đóng cửa với khách tham quan trong thời gian cầu nguyện.

Hagio Sophia đông đúc vào cuối tuần. Hãy lên kế hoạch ghé thăm nhà thờ Hồi giáo vào các ngày trong tuần hoặc buổi sáng cuối tuần để tránh đông người.

Bạn có thể mua vé Hagia Sophia tại cổng hoặc đặt vé trực tuyến trước để tránh xếp hàng chờ đợi.

Du khách có thể di chuyển bằng tàu điện T1 đến ga Sultanahmet và sau đó bắt xe buýt để đến Hagia Sophia.

Hagia Sophia là nơi tôn nghiêm, trang phục lịch sự được yêu cầu.

Istanbul nóng nhất vào tháng 5 và tháng 6, vì vậy hãy ghé thăm Hagia Sophia vào mùa đông để có trải nghiệm dễ chịu hơn. Hải Âu Travel hy vọng những kinh nghiệm du lịch này sẽ giúp bạn khám phá trọn vẹn Istanbul – một trong những niềm tự hào của Thổ Nhĩ Kỳ.

Nguồn: Tổng hợp.