Gia Thủy: Lửa Gốm Rực Cháy Nơi Xứ Thanh

Nằm ẩn mình trong huyện Nho Quan, Ninh Bình, làng gốm Gia Thủy với hơn 50 năm tuổi đời là điểm đến lý tưởng để khám phá nét đẹp truyền thống của nghệ thuật tạo hình gốm Việt. Cùng Hải Âu Travel dạo quanh làng nghề đặc biệt này, bạn sẽ được chiêm ngưỡng những tác phẩm gốm mang đậm giá trị văn hóa dân tộc.

Tìm vị trí làng gốm Gia Thủy

Xã Gia Thủy, huyện Nho Quan, Ninh Bình.

Ninh Bình được thiên nhiên ưu ái ban tặng Quần thể danh thắng Tràng An, di sản thế giới kép đầu tiên và duy nhất tại Đông Nam Á. Nơi đây còn lưu giữ dấu ấn lịch sử hào hùng của quần thể Cố đô Hoa Lư – chứng nhân của ba triều đại phong kiến lớn. Giữa dòng chảy thời gian, những làng nghề truyền thống vẫn kiêu hãnh tồn tại, như làng gốm Gia Thủy, tô điểm thêm nét đẹp văn hóa cho cố đô xưa.

Gốm Gia Thủy không cầu kỳ, bóng bẩy như gốm Bát Tràng, Phù Lãng hay Gia Thủy, mà mang vẻ mộc mạc, chân phương, toát lên hồn đất, hồn người. Những chiếc bình gốm Gia Thủy là sự kết hợp hài hòa giữa đất, lửa và bàn tay tài hoa, tâm hồn nghệ sĩ của người dân làng. Năm 2007, làng gốm Gia Thủy vinh dự được công nhận là làng nghề truyền thống của Ninh Bình. Từ đó, làng gốm vững vàng, phát triển mạnh mẽ, trở thành điểm tham quan thu hút du khách yêu mến văn hóa truyền thống.

Nghệ thuật gốm Gia Thủy: Nét đẹp từ đôi bàn tay tài hoa.

Khám phá làng gốm Gia Thủy qua dòng lịch sử.

Làng gốm Gia Thủy, theo những nghệ nhân địa phương, có tiền thân là làng gốm Long Thịnh, ra đời từ những năm 60 của thế kỷ trước. Năm 1959, nhiều thợ gốm từ Thanh Hóa di cư về đây, lập nên các lò gốm sản xuất đồ dùng sinh hoạt như nồi, niêu, chum, vò, vại đựng nước.

Làng gốm Gia Thủy ra đời và trường tồn bởi sở hữu nguồn đất sét nâu vàng độc đáo, chỉ có ở vùng đất này. Loại đất này có độ kết dính cao, mịn, chịu nhiệt tốt, tạo nên nét đặc trưng cho sản phẩm gốm Gia Thủy.

Bình gốm, tâm huyết nghệ nhân gìn giữ nghề truyền thống.

Gia Thủy: Nơi lửa lò nung, làng gốm vẫn rực sáng.

Quy trình chọn và phơi khô đất đặc biệt tại làng gốm Gia Thủy.

Từng sản phẩm gốm Gia Thủy được tạo ra từ bàn tay khéo léo của người nghệ nhân, trải qua quá trình chế tác tỉ mẩn, cẩn trọng, đôi khi kéo dài gần cả tháng trời.

Sau khi mua về, đất nguyên liệu được phơi khô, đập nhỏ và ngâm trong bể. Sau đó, người thợ dùng máy quầy đều, lọc sạn qua sàng chuyên dụng.

Sau khi gạn bỏ phần nước, đất sét đặc được phơi khô cho đến khi đạt độ dẻo vừa đủ để tạo hình gốm. Việc phơi đất tưởng chừng đơn giản nhưng đòi hỏi sự khéo léo và cẩn thận của người thợ. Bởi nếu đất quá khô hoặc quá ướt sẽ rất khó tạo hình. Do đó, người dân địa phương phải thường xuyên theo dõi độ ẩm của đất trong suốt quá trình phơi.

Sau khi phơi khô, đất được đưa vào xưởng sản xuất để làm nhuyễn, tạo độ keo và mịn cho đất khi nặn. Bằng đôi bàn tay khéo léo, những người thợ làng gốm Gia Thủy biến những khối đất vô tri thành những tác phẩm nghệ thuật. Đường nét tinh tế, hồn cốt của người thợ được thổi hồn vào từng hình khối, khiến sản phẩm gốm trở nên sống động và đầy giá trị.

Công đoạn phơi đất đầy nặng nhọc

Tỉ mẩn tạo hình gốm: Nghệ thuật của đôi bàn tay lành nghề

Nghệ nhân làng gốm có những kỹ thuật riêng biệt để tạo ra các sản phẩm đa dạng. Đối với vò, chum, vại, đất sét được nặn thành những thớ dài, tròn, giúp việc ghép nối trên bàn xoay dễ dàng. Những sản phẩm này có thể đạt dung tích ấn tượng, thậm chí lên đến 200 lít như chum vại của làng gốm Gia Thủy. Để tạo ra những sản phẩm cỡ lớn, người thợ thường chia thành 2 nửa trên, dưới và ghép lại với nhau sau khi hoàn thiện.

Mỗi tác phẩm gốm Gia Thủy là kết quả của sự tỉ mẩn và kiên nhẫn của người thợ. Họ tạo hình và ghép từng chi tiết một cách chậm rãi, cẩn trọng, hướng đến chất lượng hoàn hảo. Đặc biệt, gốm Gia Thủy không tráng men mà để mộc, trải qua quá trình nung 3 ngày 3 đêm để hóa thành sành cứng như thép. Loại gốm này đặc biệt phù hợp để đựng nước, rượu, giữ trọn vẹn hương vị và nét đẹp mộc mạc, tự nhiên.

Làng gốm Gia Thủy: Nơi lửa nung mãi không tắt.

Quy trình tạo hình gốm đòi hỏi người nghệ nhân phải cực kỳ khéo léo và cẩn thận

Làng gốm Gia Thủy: Nơi lửa nung chưa tắt.

Gốm được điểm xuyến những họa tiết sắc sảo để làm nổi bật hơn vẻ đẹp truyền thống

Sản phẩm thô được phơi khô trước khi nung.

Yêu hơn cả gốm Gia Thủy, sản phẩm của quy trình nung đầy vất vả.

Sau khi tạo hình hoàn tất, sản phẩm gốm thô được phơi khô tự nhiên, chuyển sang màu trắng bạc. Những người thợ lành nghề của làng gốm Gia Thủy sẽ mang gốm đi nung trong những chiếc lò cổ kính, ngọn lửa chưa bao giờ tắt, để tạo nên những tác phẩm gốm độc đáo.

Nung gốm, tưởng chừng đơn giản với việc tiếp củi vào lò, thực chất là một nghệ thuật đòi hỏi sự tỉ mỉ và tinh tế. Mỗi lần tiếp củi, mỗi ngọn lửa đều góp phần tạo nên hình dáng và chất lượng của sản phẩm. Nung gốm là bước quan trọng nhất, quyết định đến sự thành bại của cả quá trình, mang đến những sản phẩm gốm đẹp mắt và bền bỉ.

Lửa củi bập bùng, âm ỉ trong hàng chục lò gốm Gia Thủy là nét đặc trưng tạo nên giá trị riêng của gốm nơi đây. Từ xưa đến nay, gốm Gia Thủy được nung hoàn toàn bằng củi, đòi hỏi người thợ phải túc trực canh chừng suốt quá trình. Họ tỉ mỉ điều chỉnh lựa và nhiệt độ, tránh để gốm bị cong, vênh hay rạn nứt, giữ trọn vẹn vẻ đẹp thẩm mỹ. Khi đến làng gốm, du khách sẽ ấn tượng với hình ảnh những lò gốm đỏ rực, người thợ đứng canh chừng, tay khéo léo cho thêm củi vào. Giữa cái nóng hầm hập, bạn sẽ cảm nhận được sự tỉ mẩn, tâm huyết mà người dân nơi đây dành cho những đứa con tinh thần của họ.

Gốm làng Gia Thủy không chỉ mang nét đẹp mộc mạc, thô ráp mà còn ẩn chứa sự tinh tế riêng. Phần lớn sản phẩm được để mộc, đem nung giữ nguyên nét tự nhiên. Tuy nhiên, một số sản phẩm, như nậm rượu, lọ hoa, lại được trang trí hoa văn, đáp ứng thị hiếu đa dạng. Dù được trang trí hay để mộc, gốm Gia Thủy đều toát lên vẻ đẹp mộc mạc, thô ráp nhưng ẩn chứa sự tinh tế khó ai sánh bằng.

Nung gốm, bao gian nan.

Thợ gốm cẩn trọng kiểm tra độ khô cứng của gốm.

Làm nên chiếc chum vại này quả là công phu!

Làng gốm Gia Thủy – minh chứng cho sự trường tồn của nghề gốm truyền thống Ninh Bình. Nơi đây, những người thợ lành nghề miệt mài gìn giữ nét đẹp văn hóa, tạo nên những sản phẩm gốm tinh xảo, mang đậm dấu ấn thời gian. Từ những bàn tay khéo léo, những sản phẩm gốm Gia Thủy đã và đang chinh phục trái tim của biết bao người. Cùng Hải Âu Travel lên kế hoạch cho chuyến du lịch Ninh Bình, ghé thăm làng gốm Gia Thủy và cảm nhận nét đẹp độc đáo của nghề gốm cổ truyền!

Nguồn: Tổng hợp