Vườn Cơ Hạ – Kiệt tác vườn cảnh thời Nguyễn: Nét đẹp tinh tế và lịch sử hào hùng

Vườn Cơ Hạ, một trong những khu vườn đẹp nhất Thượng uyển, sở hữu hệ thống cảnh quan thiên nhiên đa dạng, độc đáo. Cùng Hải Âu Travel khám phá và tìm hiểu nét đặc biệt của vườn Cơ Hạ!

1. Giới thiệu về vườn Cơ Hạ

1.1 Thông tin chung

Vườn Cơ Hạ, tọa lạc trong Hoàng Thành Huế, là một kiệt tác vườn cung đình được vua Thiệu Trị sáng lập năm 1843. Nằm tại phường Thuận Thành, Huế, vườn Cơ Hạ là một trong những khu vườn độc đáo của vua, mang nét đẹp tinh tế và uy nghi của kiến trúc cung đình.

Sinh thời, các vị vua triều Nguyễn, vốn giỏi thi ca, nhạc họa, đều say mê cảnh đẹp thiên nhiên. Vì vậy, khi xây dựng Kinh thành Huế, họ đã tận dụng tối đa địa thế, địa hình và phong cảnh nơi đây để tạo nên một kinh đô lý tưởng. Cùng với đó, hàng loạt khu vườn Thượng uyển với quy mô lớn, mang tính nghệ thuật và thẩm mỹ cao được hình thành. Các loài hoa thơm, cỏ lạ, cây cảnh độc đáo từ khắp nơi trong cả nước được tập trung về để phục vụ nhu cầu trang trí cảnh quan chốn Cung đình, góp phần tô điểm thêm vẻ đẹp cho Kinh đô Huế.

Vườn Cơ Hạ ấn tượng với kiến trúc độc đáo, các loài hoa được phân khu riêng biệt, tạo nên vẻ đẹp mới lạ.

1.2 Đôi nét về vườn Cơ Hạ

Nhắc đến nhà vườn Huế, người ta không chỉ nhớ đến An Hiên, Kim Long… mà còn nghĩ về những khu vườn Ngự Uyển nức tiếng thời xưa. Từ thời nhà Nguyễn, vua đã cho xây dựng hơn 30 khu vườn ngự với nhiều tên gọi khác nhau trong chốn hoàng cung, biệt cung, ly cung, ngự uyển. Trong số đó, 5 khu vườn thượng uyển nổi tiếng là Trường Ninh Cung, Ngự Viên, Cơ Hạ Viên, Hậu Hồ và Thiệu Phương Viên. Vườn Cơ Hạ sở hữu phong cách riêng biệt và ấn tượng nhất so với 4 khu vườn còn lại.

Vườn Cơ Hạ, rộng gần 5 mẫu (2,3 ha), là một tuyệt tác với hệ thống cây cảnh được uốn lượn tinh tế, công phu, thể hiện sự tài hoa của người nghệ nhân.

2. Ý nghĩa tên gọi vườn Cơ Hạ

Vườn Cơ Hạ, mang tên “Vạn Cơ Thanh Hạ” – sự bình yên, an nhàn giữa muôn vàn công việc – là nơi nghỉ ngơi lý tưởng của các vị vua triều Nguyễn. Nằm trong chốn cung đình nhộn nhịp, vườn Cơ Hạ là một ốc đảo thanh bình, nơi để các bậc đế vương thư giãn sau những giờ lo toan quốc sự. Việc xây dựng vườn đơn giản, thuận tiện di chuyển từ nội cung, khiến nơi đây trở thành điểm hẹn lý tưởng cho những buổi dạo chơi ngắm cảnh. Nếu có dịp ghé thăm Huế, hãy dành thời gian khám phá Vườn Cơ Hạ, một trong năm khu vườn nổi tiếng của Kinh Thành.

Ngôi nhà cổ, nơi vua nghỉ trưa, đơn sơ, mộc mạc, mang giá trị lịch sử lâu đời.

3. Lịch sử vườn cơ Hạ

Khu vực này ban đầu được xây dựng vào đầu thế kỷ 19 với tên gọi Cơ Hạ đường, nơi dành cho các Hoàng tử học tập và vui chơi. Năm 1837, vua Minh Mạng đổi tên thành khu vườn ngự uyển, đồng thời cho xây dựng, nâng cấp, mở rộng và trồng thêm nhiều loại cây cảnh quý hiếm. Tuy nhiên, khu vườn chỉ thực sự nổi tiếng vào thời vua Thiệu Trị (1841-1847) khi được xây thêm nhiều công trình đình, viện, đài, tạ, đặc biệt là dãy trường lang hình chữ khẩu bao quanh các công trình chính, được biết đến với tên gọi Tứ Phương Ninh Mật Hồi Lang.

Công phu và hoành tráng, vườn Cơ Hạ từng là minh chứng cho sự thịnh vượng của triều Nguyễn. Nhưng vào đầu thế kỷ XX, do thiếu kinh phí bảo dưỡng, những công trình kiến trúc bên trong khu vườn dần bị triệt giải, khiến nó rơi vào quên lãng. Chỉ đến năm 2013 – 2014, Uỷ ban nhân dân tỉnh Thừa Thiên Huế mới quyết định tôn tạo và mở rộng Cơ Hạ viên.

Khu vườn được hồi sinh với dấu tích của hang động, đồi núi, sông hồ, bao phủ bởi cây xanh, hoa và cây kiểng quý. Đặc biệt, trong Lễ hội Festival Huế 2014, Cơ Hạ viên đã trở thành điểm nhấn thu hút đông đảo du khách, mang đến cơ hội cho họ chiêm ngưỡng và tìm hiểu nét đẹp xưa của Huế.

Hồ sen trong vườn Cơ Hạ, nước trong veo, mùa sen nở kín mặt hồ.

4. Nét kiến trúc độc đáo tại vườn Cơ Hạ

Vườn Cơ Hạ là một quần thể kiến trúc độc đáo, kết hợp hài hòa công trình kiến trúc và thiên nhiên. Nơi đây có sông hồ, núi động, lầu tạ, cung điện liên hoàn. Minh Hồ, hồ nước trong vắt, là trung tâm của vườn. Bên trái Minh Hồ là đài tạ Hoà Phong, cầu bắc qua hồ là Kim Nghệ Ngọc Đống, hành lang bên phải là Khả Nguyệt. Giữa Minh Hồ là hòn đảo nhỏ với lầu gác Quang Biểu, phía sau hồ là lầu Thưởng Thắng. Điện chính của vườn là điện Khám Văn, đại sảnh là Minh Lý. Ngoài ra, vườn còn có hang Phúc Duyên, hang Đào Nguyên, ao Thuỵ Liên, sông Trại Võ… Tuy nhiên, theo thời gian, những dấu tích này bị tàn phá và được tái tạo lại.

Nằm trong vườn Cơ Hạ, điện Khám Văn với đại sảnh Minh Lý lợp ngói lưu li vàng là trung tâm của khu vực. Xung quanh điện, các công trình khác tạo nên một quần thể kiến trúc độc đáo. Phía Tây Minh Hồ là sông Trại Vũ, động Phước Duyên và động Đào Nguyên. Sang phía Đông là cầu Kim Nghê với mái che uy nghi. Từ lầu Thưởng Thắng, phóng tầm mắt về phía trái, ta thấy núi Thọ Yên, núi Trùng Đình, ao Thụy Liên và núi Quân Tử…

Vườn Cơ Hạ sở hữu cây cảnh quý hiến, giá trị từ vài triệu đến vài tỉ đồng.

Vẻ đẹp thiên nhiên vườn Cơ Hạ.

Khu vườn là nơi quy tụ muôn loài hoa thơm, cỏ lạ, cây cảnh quý hiếm từ nhiều vùng miền, cùng những loài hoa được các nước bạn dâng tặng. Việc lựa chọn hoa, cây kiểng trang trí được thực hiện kỹ lưỡng, đảm bảo yếu tố thẩm mỹ về dáng thế, màu sắc, và đặc điểm sinh thái của từng loài. Hệ thực vật phong phú đa dạng, từ cây lớn, cây trung bình, cây nhỏ, cây bụi, dây leo, cỏ lạ… đến các loài thủy sinh như sen, súng, tạo nên một bức tranh thiên nhiên rực rỡ.

Cây lựa chọn nên phù hợp với điều kiện địa phương, sống lâu năm, xanh quanh năm, không độc hại, dễ uốn nắn tạo tán và ít sâu bệnh.

Vườn Thượng Uyển không chỉ là nơi hội tụ tinh hoa của các loại cây ăn quả miền Trung và khắp đất nước như mít, chuối, xoài, nhãn, mà còn là nơi trồng các cây lương thực như kê, ngô, thể hiện lòng yêu nông nghiệp của các vua Nguyễn. Nét độc đáo của vườn còn đến từ sự hiện diện của vô số loài cây quý, được tuyển chọn từ nước ngoài, phục vụ thú vui thưởng ngoạn của hoàng gia.

Vườn Cơ Hạ hiện thu hút du khách bởi vẻ đẹp độc đáo, hội tụ gần 600 loại cây cảnh quý từ 45 chủng loại, được sưu tầm từ 56 nghệ nhân chơi cây kiểng, bonsai trong và ngoài tỉnh Thừa Thiên Huế. Các loại cây được sắp xếp theo phong cách vườn xưa, cùng với sự góp mặt của nhiều loài lan lạ, đặc sắc từ Hội phong lan Huế, tạo nên sự đa dạng và thu hút cho cảnh quan vườn. Lối kiến trúc độc đáo kết hợp hài hòa với thiên nhiên đã khiến địa điểm này ngày càng được yêu thích.

Cây cổ thụ, di sản trăm năm.

Vườn Cơ Hạ là điểm đến lý tưởng cho du khách yêu thích sự yên bình và thanh tịnh tại Huế. Nơi đây mang đến không gian thư giãn, hòa mình với thiên nhiên, là điểm dừng chân tuyệt vời trong hành trình khám phá cố đô.

Nguồn: Tổng hợp