Tết cơm mới của người Pa Kô: Lễ hội tạ ơn thần linh, mùa màng bội thu

Tết cơm mới (Lễ A Za) của người Pa Kô là lễ hội truyền thống độc đáo thể hiện bản sắc văn hóa của người dân dọc dãy Trường Sơn. Mặc dù nhiều lễ hội khác đang dần mai một, Tết cơm mới vẫn giữ trọn nét nguyên bản và ý nghĩa sâu sắc.

Tết cơm mới Pa Kô: Những điều bạn chưa biết

Người Pa Kô, cư dân của huyện A Lưới, Thừa Thiên Huế, tổ chức Tết cơm mới sau mỗi vụ mùa lúa rẫy. Được gọi là Lễ A Za, ngày hội này là dịp để người dân dâng lời cảm tạ Giàng và các vị thần linh đã ban tặng một năm sung túc, bội thu và khí hậu thuận lợi cho mùa màng tươi tốt.

Tết Cơm mới của người Pa Kô mang ý nghĩa quan trọng như Tết Nguyên đán với người Kinh.

Đối với người Pa Kô, Tết cơm mới không chỉ là dịp mừng mùa màng bội thu mà còn là thời khắc đoàn viên thiêng liêng. Những người con xa xứ trở về, cùng quây quần bên gia đình sau một năm vất vả, thể hiện tinh thần đoàn kết và nỗ lực chung sức, gieo trồng cho mùa màng bội thu. Tết cơm mới là lễ nghi quan trọng, tương tự Tết Nguyên đán của người Kinh, vì thế dù được hay mất mùa, người Pa Kô đều dâng lên thần linh những sản vật tươi ngon nhất, gồm lúa rẫy mới gặt, trâu bò, dê lợn, thể hiện lòng biết ơn và hy vọng cho một năm mới tốt đẹp.

Tết cơm mới của người Pa Kô tổ chức vào dịp nào trong năm?

Tết cơm mới của người Pa Kô không có ngày cố định như Tết Nguyên đán của người Kinh. Thời điểm tổ chức phụ thuộc hoàn toàn vào vụ mùa lúa rẫy, thường diễn ra sau khi thu hoạch.

Tết cơm mới: Chuẩn bị gì cho lễ hội Pa Kô?

Tết cơm mới của người Pa Kô được tổ chức theo cấp làng, với sự tham gia của đại diện các họ tộc. Họ họp bàn, thống nhất ngày tổ chức và giao nhiệm vụ thông báo cho các thành viên trong gia đình.

Sau vụ mùa, các họ tộc cử đại diện bàn bạc, thống nhất ngày Tết cơm mới và thông báo cho mọi người trong gia đình.

Tết cơm mới của người Pa Kô là dịp sum họp, tạ ơn thần linh với lễ vật phong phú, bao gồm gia súc, tấm thổ cẩm, tâng họt, cơm trắng, xôi, bánh aquat, gà, heo, hạt giống… Lễ vật tùy tâm, song trâu bò và tấm thổ cẩm là lễ vật không thể thiếu, thể hiện lòng thành kính của người Pa Kô.

Lễ vật tươm tất thể hiện lòng biết ơn của người Pa Kô dành cho thần linh, cảm tạ mùa màng bội thu.

Dù khó khăn, người dân vẫn cố gắng sắm gà cúng thần linh trong ngày Tết cơm mới.

Đêm trước Tết cơm mới, làng quê rộn ràng náo nhiệt với lễ cúng tổ chức tại sân cộng đồng. Người dân, con cháu quây quần bên nhau, dâng lời cảm tạ thần linh đã ban tặng mùa màng bội thu. Tiếng cười nói rộn ràng xen lẫn tiếng cồng chiêng, tiếng rượu cần rót chan hòa. Họ dâng gia súc lên thần linh với hy vọng được phù hộ cho một vụ mùa mới trù phú, kho lúa đầy ắp. Không khí ấm áp, tình làng nghĩa xóm dạt dào, khiến đêm nay trở thành đêm hội thiêng liêng của cả cộng đồng.

Làng quê rộn ràng chuẩn bị lễ vật dâng thần linh ngày Tết cơm mới.

Tết cơm mới Pa Kô tổ chức ra sao?

Phần lễ trong ngày Tết cơm mới của người Pa Kô

Lễ hiến tế gia súc cho các vị thần là phần trọng tâm của Tết cơm mới, diễn ra từ đêm trước đến sáng hôm sau. Người dân dựng những cây gỗ cao 1,2-1,5m trong sân cộng đồng rộng 100m2, trang trí bằng những cây tre tạo hình hoa tre. Gia súc được để qua đêm, sáng hôm sau, lễ đâm trâu được tổ chức, đánh dấu sự khởi đầu của Tết cơm mới.

Già làng đại diện dòng họ tế Giàng.

Già làng, đại diện cho các dòng họ trong làng, sẽ chủ trì lễ cúng Giàng. Nghi thức xin xăm và thỉnh thần linh diễn ra nhằm cầu mong một năm mới thịnh vượng, mùa màng bội thu và sức khỏe dồi dào.

Người dân dâng lễ vật lên thần linh tại nhà moòng sau khi cúng tại nhà.

Lễ vật được người Pa Kô mang đi vòng quanh cây nêu, sau khi già làng cho phép, dân làng sẽ cúng.

Sau khi hoàn tất nghi lễ cúng tại gia, người dân mang lễ vật lên khu vực nhà moòng, nơi họ dâng lên thần linh. Đại diện các dòng họ, dưới sự cho phép của già làng, sẽ mang lễ vật đi quanh cây nêu trước khi dâng cúng. Phần lễ kết thúc bằng lời chúc tụng giữa các già làng và trưởng tộc, thể hiện tinh thần đoàn kết của cộng đồng làng.

Đại diện dòng họ dâng lễ.

Kết thúc phần hiến tế chung, mỗi dòng họ mang về nhà mâm lễ vật gồm bánh aquat cắm hoa tre, thịt trâu, bò, dê, gà… Thanh tre được vót nhọn, chẻ hoa xoắn tượng trưng cho sự tươi đẹp, đoàn kết, đổi mới và niềm vui rạng rỡ như hoa nở.

4.2 Phần hội

Kết thúc nghi lễ hiến tế và cúng thần linh, Tết cơm mới bước vào phần hội rộn ràng. Những chàng trai, cô gái người Pa Kô cùng nâng ly rượu, chúc tụng nhau những điều tốt đẹp: sức khỏe dồi dào, mùa màng bội thu, may mắn hanh thông. Tiếp nối là những điệu nhảy uyển chuyển, tiếng hát vang trời, tạo nên không khí náo nhiệt cho đến khi lễ hội kết thúc.

Các già làng, trưởng tộc nâng ly rượu, thể hiện tinh thần đoàn kết, gắn bó sau phần lễ.

Tết cơm mới của người Pa Kô, một nét đẹp văn hóa độc đáo ẩn mình trong dãy Trường Sơn đại ngàn, chính là thỏi nam châm thu hút du khách đến với Huế mộng mơ. Không chỉ là điểm tham quan độc đáo, Tết cơm mới còn là cơ hội để du khách hòa mình vào không khí náo nhiệt, rộn rã tiếng cười, tận hưởng trọn vẹn nét đẹp văn hóa đặc sắc của vùng đất cố đô. Nếu có dịp đến Huế, đừng bỏ lỡ cơ hội trải nghiệm Tết cơm mới, một trải nghiệm khó quên.

Nguồn: Tổng hợp